مراحل سیاستگذاری دررسانه های خبری
درطیف اشکال حکومت دریک طرف دیکتاتوری ودرطرف دیگر دموکراسی درمعنای آرمانی خود قراردارد ودربین این دو، رژیم های حد واسطی قراردارند. معمولا ً دراین طیف، هرچه ازسمت دیکتاتوری به سمت دموکراسی حرکت کنیم، نقش مردم درسرنوشت خود ودردولت خود بیشترو مؤثرترمی باشد.
بنابراین حکومت هایی که به صورت دموکراسی مبنی برتأکید برنقش مردم درمشارکت درمسائل ملی ودولتی دارند، معمولا ً این نوع حکومت ها مشارکت پذیرمی باشند. یعنی اینکه به خواسته ها و خلاقیت های مردم و تأثیرآن درشکل دولت توجه بیشتری می کنند، بنابراین سیاستگذاری رسانه ای دراین نوع حکومت ها باید طوری باشد که به نقش مشارکت جویی مردم یعنی توجه به افکارنو ملت وخلاقیت های فکری ومؤثرآنان درحکومت توجه شده باشد. البته مشارکت پذیربودن یا مشارکت جوبودن دولت درشرایط مختلف متفاوت است. برای مثال درزمان جنگ دولت باید سعی درحفظ روحیه ملی داشته باشد. برای انجام این امراحتیاج به تبلیغات دارد وباید سعی کند افکارعمومی رادرجهتی هدایت کند که روحیه جنگی را درملت حفظ کند وازتضعیف آن جلوگیری نماید. یعنی عملا ً ملت مشارکت پذیر میشود. پس درمشارکت جوبودن ومشارکت پذیر بودن یک رابطه تعاملی ومعکوس برقرار است.
استراتژی:
استراتژی ازکلمه یونانی استراتگوس به معنای فرمانده کشوری - لشکری می باشد ونخستین باراین لغت درطرح ریزی های جنگی و عملیاتی مطرح شد. شاید بتوان به راحتی گفت که کلمه استراتژی یکی ازپرکاربرد ترین لغات درعرصه علوم نظامی است.
درتعاریف امنیتی منظورازاستراتژی : طراحی عملیات نظامی برای پشتیبانی اهداف سیاسی می باشد. پس لغت استراتژی به طورضمنی ، طرح نظام را به همراه دارد. استراتژی یک برنامه عمل است وارزش آن درکاربرد آن می باشد.ارزش یک استراتژی را جزدرصحنه عمل نمی توان تعیین کرد.
لغت استراتژیک هم به معنای " اولویت " موضوعی می باشد. مینزبرگ ازصاحب نظران مدیریت می گوید: استراتژی یعنی طرح و نقشه، صف آرایی، موضع ودید گاه. ازنظراو استراتژی یک نقشه است که رهنمود مسیر عملیات آگاهانه است.
مفهوم استراتزی درخبرازجنبه های مختلفی قابل بررسی است. با توجه به پویایی و تغییرات درعرصه خبر، استراتژی نیزدرتعامل با محیط ودرحال تغییر و پویا است.
جنبه های مختلف استراتژی خبری:
1. استراتژی خبری به معنای موضع
2. استراتژی خبری به معنای الگو
3. استراتژی خبری به معنای نقشه
4. استراتژی خبری به معنای طرح
هرکدام ازجنبه های فوق الذکردرمقطعی خاص برای رسیدن به هدف، مورد نیاز وقابل توجیه می باشد.
درکاررسانه های خبری دو نوع استراتزی وجود دارد:
الف - استراتزی تمایز: تهیه بهترین محصول خبری بدون توجه به هزینه .
ب‌- استراتژی حداقل هزینه : تهیه محصول خبری با ارزان ترین قیمت .
انتخاب هریک ازاین دو استراتژی بستگی به موقعیت رسانه دارد. رسانه هایی که می خواهند مخاطب جدید جلب کنند ودربازاررقابت شدید، موفق شوند معمولا ً استراتژی تمایز را انتخاب می کنند و رسانه هایی که تازه شروع به کارکرده اند نیزباید چنین استراتژی را انتخاب کنند. اما رسانه هایی که دچار بحران های مالی شده اند ومخاطبان خود را پیدا کرده اند وحوزه فعالیت محدودی ازنظررده های مختلف مخاطب دارند، معمولا ً ازاستراتژی حداقل هزینه استفاده می کنند.
اجرای سیاست ها:
اجرای سیاست به معنی آن است که ما بعد ازانتخاب استراتژی باید بدانیم که چگونه و چطور می خواهیم به هدف برسیم. دراین مرحله اقناع مخاطب محورکار می باشد. یعنی اینکه معیار تعیین موفقیت ما درکارخبری زمانی صورت می گیرد که مخاطب ما اقناع شده باشد واحساس کند آنچه را که لازم است به او داده شده و حقیقت همان است که او می فهمد. اگردرمخاطب چنین وضعیتی ایجاد شد، ما در اجرای سیاست موفق بوده ایم.
حوزه هایی که برای رسیدن به این هدف باید مورد دقت قرارگیرند، روشهای تنظیم خبر، شیوه ها و تاکتیک های خبری و چگونگی القای پیام می باشد.
درتنظیم خبرباید هم به شکل ظاهری خبر یعنی عناصرخبر، سبک نگارش ودستورزبان آن توجه شود وهم به محتوای آن ، یعنی اطلاعاتی که درپاراگراف های خبری نهفته است .
تنظیم محتوا بستگی به هدف ما دارد که چه عنصری ازاطلاعات را بخواهیم برجسته کنیم . معمولا ً اطلاعاتی که باید برجسته شوند درقسمت های ابتدایی خبری می آید وبقیه اطلاعات ازقبیل سوابق خبردرقسمت های بعدی خبرمنعکس می شود.
دراین قسمت اگرسازمان ما رادیو است باید سعی کنیم درابتدای برنامه خبری اطلاعات را ندهیم و بعضی ازگزارشات واخبارخاص را دروسط یا انتهای برنامه پخش کنیم که مخاطب مچبورباشد کل برنامه را بشنود.
شیوه های انتقال والقای پیام:
درشیوه های انتقال و القای پیام، هررسانه ای روش خاص خود را دارد. با توجه به منطقه فعالیت، هررسانه شیوه خاصی را برای القای پیام استفاده می کند، ولی روش هایی که معمولا ً استفاده می شود عبارتند از: جلب توجه مخاطب و حفظ آن ، قابلیت تصدیق خبرهایی که منتشرمی شود، تلاش برای سردرگم کردن مخاطب و ...
بسیاری از مراحل بالا جهت اعتماد مخاطب به رسانه می باشد. درواقع به نوعی رسانه خود را درمعرض آزمون اعتماد سازی ذهن مخاطب قرارمی دهد و سعی می کند ذهنیت مخاطب را به سوی ایجاد اعتماد نسبت به خود(رسانه) حهت دهد تا درلابلای این اعتماد رسانه بتواند راحت تر هدف خود را دنبال کند.
سیاستگذاران چه کسانی هستند؟:
یعنی منابع سیاستگذاری چه کسانی می باشند، آیا مدیریک رسانه سیاستگذارآن رسانه می باشد یا خیر؟ سیاستگذاری جزیی ازمدیریت است که می تواند هم توسط مدیر رسانه انجام شود و هم توسط معاونان مربوط. البته عوامل چندی به عنوان منبع درسیاستگذاری مؤثرند که عبارتند از: عوامل درون سازمانی و برون سازمانی .
عوامل درون سازمانی عبارتند از: رأس و مدیریت سازمان ، معاونان و مدیران ، سردبیران و دروازه بانان خبر، خبرنگاران ، فرهنگ سازمان و خط مشی ها وسیاستهای حاکم. کلیه عواملی که برروند خبر تأثیرگذارمی باشند، میتوانند به عنوان عامل مؤثردرسیاستگذاری رسانه ای تلقی شوند.
دراینجا می توان گفت که گاهی منابع خبری نیزدرسیاستگذاری اثرگذارمی باشند. خصوصا ً اگراین منابع خبری دارای نقش سیاسی نیزباشند.
منابع خبری که دارای نقش سیاسی می باشند عبارتند از: نهاد اجرایی، نهاد قانون گذاری، نهاد قضایی وافکارعمومی. درنظامهای کثرت گرا قوه اجرایی یا دولت معمولا ً نماینده حزب یا احزاب حاکم است. قوه مقننه یا مجلس قانون گذارشامل طیفی ازنمایندگان مختلف است واحزاب سیاسی و گروه های فشارنیزبه صورت غیرمستقیم درسیاستگذاری رسانه ای مؤثرند. گروه های فشاربرخلا ف احزاب سیاسی، قصد به دست گرفتن قدرت اجرایی را ندارند ولی برای تأثیرگذاری روی سیاست های دولت ازطریق روشهای سیاسی و ارتباطی فعالیت می کنند.
این گروه ها گاه دردرون دولت فعالند، مثل خانه کارگرواتاق بازرگانی و صنایع و معادن که معمولا ً مورد مشاوره دولت قرارمی گیرند و گاه درخارج ازدولت هستند، مثل کانون نویسندگان ایران.
رهبران و تصمیم سازان، نخبگان درون حاکمیت دولت، قوانین حرفه ای، محیط حرفه ای بین المللی، رقبا والویتهای مخاطبان وهمچنین رهبران غیررسمی کشور، فرهنگ، سنت، منابع خبرو جمعیت های حرفه ای ازعوامل برون سازمانی تأثیرگذاربرسیاستگذاری می باشند.
اگربا تغییراین عوامل مؤثربرسیاستگذاری، چه درون سازمانی و چه برون سازمانی، سیاستگذاری رسانه تغییرنکند، عملا ً باعث ضعف رسانه و ناتوانی آن درانجام وظیفه اش می شود.
سیاستگذاری برای چه کسانی است؟:
مکان مخاطب و طیفی ازاشخاص که ما با آنها سروکارداریم. دراینجا باید به ویژگیهای مخاطب توجه شود. ماهیت گیرندگان، ویژگی گروه ها و طبقات مختلف اجتماعی، جامعه شناسی مخاطب و نیاز شناسی گیرنده پیام باید مطرح باشد.
دراینجا باید خصوصیت های مشتری شناخته شود. باید به تاریخ، تمدن، فرهنگ و تمام ابعاد زندگی اوتوجه شود و همینطور به خلق و خوی مخاطب. آیا مخاطب شخصیتی آرام است یا یک روحیه هیجانی دارد.
سیاستگذاری، کی و چه وقت؟:
دراین مرحله زمان به عنوان محورمطرح است. یعنی لحظه مشخصی که برای تأثیرگذاری برمخاطب با محصول خاص می توان کارکرد.تعیین نوع محصول و رابطه آن با زمان. جدول برنامه خبری و توجه به عنصرزمان ازمطالب مهم این بخش است.
منابع و مآخذ:
1 - جامعه وسیاست مایکل راش.
2- ارتباطات سیاسی افخمی.
3- سیاستگذاری خبری وردی نژاد.
4- جهان سوم و توسعه سریع القلم.