بعد کمیتی برنامه ریزی آموزش و پرورش به مسایلی می پردازد که جنبه مقداری و شمارشی دارند ، از قبیل تعداد افراد مورد نیاز ، در سطوح مختلف دانش و مهارت و تخصص ، برای بخشهای مختلف تولید و خدمات . تعدا افراد لازم التعلیم در گروههای مختلف سنی . تعداد شاگردان در دوره های مختلف رسمی عمومی . تعداد شاگردان در دوره های و رشته های مختلف تخصصی تحصیلات رسمی . تعداد شاگردان در برنامه های مختلف غیر رسمی . تعداد معلمان برای دوره ها ، رشته ها و برنامه های مختلف آموزشی . تعداد مدیران و کارکنان آموزشی . تعداد مدارس و مراکز و تاسیسات مختلف آموزشی . تجهیزات و وسایل آموزشی و ...

بعد کیفیتی برنامه ریزی آموزش و پرورش با محتوای آموزش و پرورش و چگونگی انجام آن سرو کار دارد و مسایلی از قبیل : فلسفه آموزش و پرورش ، آرمانها ، مقاصد و هدفهای آموزش و پرورش ، مواد درسی ، تربیت معلم و مدیر ، روش شناسی آموزش و پرورش ، ارتباطات آموزش و پرورش ، محیط و فضای معنوی و روانی آموزش و پرورش و ... شامل می شود

بدیهی است که هر برنامه آموزشی و پرورشی ، هم عناصر کمیتی دارد و هم اجزای کیفیتی . که در برنامه ریزی باید به هر دو توجه شود . در گذشته ، برنامه ریزیهای آموزش و پرورش تک بعدی بودند و فقط هدفهای کمیتی مورد توجه بودند . ولی به تدریج پای مسایل کیفیتی که در حقیقت جان وروح آموزش و پرورش هستند نیز به میان کشیده شده است . اما باید اذعان داشت که بازوی کیفیتی برنامه ریزیهای آموزش وپرورش در مقایسه با بازوی کیفیتی هنوز بسیار ضعیف و نا توان مانده است .

سوال اساسی : علت این امر چیست ؟

آیا هدفهای کیفیتی متضمن اصلاح ،بهبود ، تحول و دگرگونیهای بنیادی آموزش وپرورش است ؟

آیا رسیدن به هدفهای کیفیتی دشوارتر از نیل به هدفهای کیفیتی است ؟

آیا هدفهای کیفیتی به چشم نمی خورند و قابل لمس نیستند و اگر پیشرفتی حاصل شود یا نشود دیده نمی شود ؟

آیا ...

اهمیت برنامه ریزی آموزش و پرورش

برای ورود به بحث اهمیت برنامه ریزی آموزش و پرورش ، قبلا باید پیش فرضهای خود را از برنامه ریزی و آموزش وپرورش مشخص کنیم .

برنامه ریزی چیست ؟

برنامه ریزی یعنی نقشه کشیدن ، نقشه کشیدن برای نیل به مقصد ، برای دستیابی به خواسته ها .

چند تعریف برای مفهوم برنامه ریزی

- برنامه ریزی ، یعنی نقشه کشیدن برای دستیابی به خواستها .

- برنامه ریزی ، راهی است برای هدایت حساب شده فعالیت انسان به سوی منظور مشخص.

- برنامه ریزی ، فراگرد ی است دور نگر برای جهت دادن منطقی به فعالیتهای جمعی .

- برنامه ریزی یعنی نقشه کشیدن برای آینده و پیش بینی راه دستیابی به آن .

مفاهیم برنامه ریزی

در برنامه ریزی چند مفهوم زیر مستتر است :

- جریان و مداومت .

- ارشاد و هدایت .

- دورنگری و هدف گیری .

- تفکر و عقلانیت .

مفهوم جریان و مداومت در برنامه ریزی

برنامه ریزی به نوشتن برنامه ختم نمی شود بلکه فراگردی است که باید مداومت داشته باشد وبا توجه به بازتاب نتایج فعالیتهای انجام شده ، یافته های جدید، تغییرات تکنولوژی ، پیشرفت دانش ومعرفت دگرگونی منابع و امکانات و تحول اولویتها ، دائم ارزیابی شده و تکمیل گردد.

مفهوم ارشاد و هدایت در برنامه ریزی

برنامه ریزی متضمن ارشاد ، هدایت و مداخله در فعالیتهای جمعی است و به همین جهت بسته به چگونگی و میزان اعمال نفوذش اشکال گوناگون به خود می گیرد .

مفهوم دور نگری و هدف گیری در برنامه ریزی

برنامه ریزی فعالیتی جهت دارو دورنگر ، بدین جهت بسته به چگونگی انتخاب هدف ، ممکن است فعالیتی باشد آینده نگر ، آینده ساز ، یا آینده گزین .

- اگر هدف برنامه ریزی فقط پیش بینی آینده باشد ، در این صورت فعالیتی است آینده نگر.

- اگر هدف برنامه ریزی ساختن وشکل دادن به آینده باشد ، در این صورت فعالیتی است آینده ساز.

- اگر هدف برنامه ریزی انتخاب کردن بین اشکال مختلف آینده باشد ، در این صورت فعالیتی است آینده گزین .

مفهوم تفکر و عقلانیت در برنامه ریزی

برنامه ریزی ، فعالیتی است حساب شده و منطقی ، یعنی باید متکی به اطلاعات دقیق و صحیح باشد . نیازها و انتظارات را تشخیص دهد . محدودیتها ، تنگناها موانع و منابع موجود را محاسبه و پیش بینی کند و براساس آنها طرحهای واقع بینانه برای رسیدن به مقصود تنظیم و ارائه کند .



تعریف برنامه ریزی

برنامه ریزی فراگردی است مداوم ، حساب شده و منطقی ، جهت دار و دورنگر ، به منظور ارشاد و هدایت فعالیتهای جمعی برای رسیدن به هدف مطلوب .

آموزش و پرورش چیست ؟

آموزش و پرورش چیست ؟ چه می کند ؟ ار آن چه انتظار داریم ؟ و .. ؟

برای پاسخ به این سوالها ، در فلسفه ها و مکتبها و نظامهای مختلف ، پاسخهای گوناگون و متفاوتی پیدا می کنیم . بعضی ها تکیه بر نیازهای پرورشی فرد می کنند ، بعضی دیگر هدفهای اجتماعی را مقدم و اصل می شمارند ، برخی به جنبه آموزشی می پردازند و ..

درمیان همه این گرایشها ما بدنبال روشن ساختن دامنه فعالیت و اهمیت و ضرورت حیاتی آموزش و پرورش هستیم .



آموزش و پرورش فعالیتی است مداوم ، جامع ، و برای همه ، برای رشد و تکامل انسان ، غنای فرهنگ ، وتعالی جامعه .

مداوم : به مفهوم زگهواره تا گور ، یعنی در طول زندگی . انسان از بدو تولد تا واپسین دم زندگی می آموزد ، بلوغ پیدا می کند ، و کاملتر می شود . به عبارت دیگر ، آموزش و پرورش مختص دوره و زمان خاصی نیست ، یعنی محدوده زمانی ندارد .

جامع : به مفهوم در برگرفتن تمام نیازهای رسیدن به کمال فردی و جمعی . جامعیت به نیازهای آموزشی و پرورشی نه از یک بعد بلکه از ابعاد گوناگون می نگرد . هم به آموزشهایی که برای رفاه و آسایش مادی است توجه می کند ، هم پرورش ارزشها ، بینشها ، منشها و دانشهایی که بشر را به سوی عدالت و امنیت اجتماعی و خلاقیت و غنای معنوی و فرهنگی رهنمون شود ، می پردازد . به عبارت دیگر هدفش انسان کامل است نه انسان تک بعدی و انسان متخصص ، یعنی محدوده معرفتی ندارد .

همه : به مفهوم فرد فرد و اجتماع . به عبارت دیگر آموزش و پرورش مداوم و جامع ، حقی است مسلم برای تمام افراد . بنابراین نمی تواند در انحصار قرار گیرد ، چه انحصار مدرسه ای ، و چه طبقاتی ، یعنی محدوده طبقاتی و مکانی ندارد .