رهنمودهایی برای طرح صحبت:
1- مطمئن باشید طرح شما کامل و خواناست.
2- طرح صحبت را تا آنجا که ممکن است خلاصه کنید. اگر یاداشت ها طولانی باشند در ارتباط چشمی با مخاطب دچار مشکل خواهید شد.
3- حالت هایی برای ادای سخنرانی خود در نظر بگیرید. مثلا تاکید روی عبارت های خاص، بلندکردن یا کوتاه کردن صدا، سری عتر گفتن یا مکث کردن.
اهمیت زبان در سخنرانی: سخنرانان حرفه ای برای زبان و کاربرد آن احترام قائل هستند شما به عنوان یک سخنران وقتی که به اندیشه درستی دسترسی پیدا می کنید باید تصمیم بگیرید که چگونه آن را به مخاطبان خود ارتباط دهید اگر در کاربرد زبان با دقت و درست عمل نکنید کسی به اندیشه های شما پی نخواهد برد کلمات به عنوان ابزاری در دست سخنران حرفه ای هستند شما باید همیشه واژگان درستی را انتخاب کنید و اگر در رابطه با معنا و مفهوم آن مشکوک هستید به فرهنگ لغت یا افراد آگاه مراجعه کنید. سخنران ماهر از معانی واژگان چه معانی سریع و چه معانی ضمنی آگاه است.
بیان کلمات یا واژه های صریح و ضمنی در سخنرانی: کلمات صریح آنهایی هستند که قابل درک و فهم، ادبی و دقیق باشند وبه آسانی شخص، مکان، مفهوم و رویدادی را که واژه به آن اشاره می کند تشریح کنند، یک شیوه برای دسترسی به معنای صریح واژه ها مراجعه به فرهنگ لغت است.
کاربرد فنون و صنایع ادبی درسخنرانی: آگاهی به زبان و ادبیات فارسی:
گاهی اوقات آشنایی با زبان و ادبیات فارسی و استفاده از فنون و صنایع ادبی مثل تشبیه، استعاره و کنایه به تاثیرگذاری سخنرانی کمک می کند.
استفاده از کلمات مانوس و مملوس: در زمان های گذشته برخی از افراد و سخنرانان از کلمات و ترکیبات دشوار برای نشان دادن میزان معلومات خود استفاده می کردند. اما در حال حاضر همه افراد به ساده نویسی و ساده گویی گرایش پیدا کرده اند. استفاده از کلمات دشوار فقط سخنران را پر مدعا و رسمی جلوه می دهد و بدتر از آن فهم سخنان او را دشوار می کند.
تناسب موضوع سخنرانی با موقعیت و مخاطبان: کاربرد متناسب موضوع سخنرانی به معنای تناسب و یا تطبیق با موقعیت حاضران و موضوع مربوط به آن و همچنین توسعه دانسته ها به جای تقلید از دیگران است. اگر زبان شما متناسب باشد و شرایط مخاطبان را در نظر بگیرید سخنرانی موثری خواهید داشت.
استفاده نکردن از واژه های مذکر و مونث در سخنرانی: با اینکه این موضوع بسیار پیچیده است، اما هیچ سخنران چیره دستی نمی تواند آن را نادیده بگیرد. ذکرکلمه ی مذکر و مونث مخصوصا زمانی که پای مشاغل و نقش های اجتماعی در میان باشد، حساسیت برانگیز است و ممکن است باعث ایجاد کدورت شود. درحال حاضر زنان پا به پای مردان در فعالیت های اجتماعی مشارکت می کنند. بنابراین هیچ ضرورتی برای استفاده از این واژه ها وجود ندارد.
منطق مناسب و خوب چیست؟ اغلب شنوندگان منطقی را ترجیح می دهند که تا حدودی رسمی و آمیخته با ویژگیهای یک مکالمه ی خوب مثل نشاط و سرزندگی، عبارات کلامی و ارتباطی روح بخش و سرزنده باشد. وقتی که نطق خود را برنامه ریزی می کنید باید به موارد مهمی مثل: نطق گویا اجتناب از حرکات ناپسند و برقراری ارتباط چشمی با مخاطبان توجه کنید. وقتی که این مسایل را تحت کنترل درآورید و جلوی شنوندگان احساس آرامش کنید تاثیر سخنرانی و اندیشه های شما بر مخاطبان بیشتر می شود.
شیوه های سخنرانی یا انواع سخنرانی:
1- خواندن کلمه به کلمه از روی دست نوشته ( سخنرانی فی البداهه بدون آمادگی قبلی) .
برخی از سخنرانی و یا نطق های مهم باید کلمه به کلمه بر اساس یک دست نوشته ایراد شوند. مثل اعلامیه های مذهبی، گزارش تخصصی یک متخصص یا پیام رئیس جمهوری . در چنین مواردی وقت و احتیاط لازم بسیار ضروری است. زیرا هر واژه ای به وسیله رسانه های گروهی، دوستان و دشمنان تجزیه و تحلیل می شود. گاهی یک عبارت نابجا می تواند یک حادثه بین المللی به وجود آورد. با وجود آنکه این نوع سخنرانی آسان به نظر می رسد اما ایراد آن به مهارت زیادی نیاز دارد که برخی از عهده آن به خوبی بر می آیند و عده اینیزشکستمیخورند . کوتاه سخن آنکه سخنرانان این چنینی برای مخاطبان خود بیشتر از روی دست نوشته می خوانند نه اینکه با آنها صحبت کنند.
2- باز خوانی از حافظه (سخنرانی فی البداهه با آمادگی قبلی) .
مدت زیادی نیست که بازخوانی از حافظه برای عبارات کوتاهی مثل تبریک، معرفی و نظایر آن مرسوم شده است. اما اگر در نظر دارید چنین عباراتی را مطرح کنید سعی کنید آنها را به خاطر بسپارید و به هرحال مطمئن شوید که کاملا در برقراری ارتباط با مخاطبان توانمند هستید. سعی نکنید کلمات یا جملات را کلمه به کلمه حفظ کنید.
عوامل مهم در ایراد سخنرانی: یکی از مهمترین عوامل صدای سخنران است صدای رسا، گرم و دلنشین بهتر مخاطبان را جذب می کند. حجم صدا، سرعت، مکث ها و تلفظ بسیار مهم هستند. مکث های لفظی مثل صداهایی که هیچ معنا و مفهومی ندارند در سخنرانی اختلال ایجاد می کنند تلفظ درست کلمات و واژه ها و نحوه ادای آنها بسیار موثر است. به کارگیری گویش های مشکل در مواردی که شنوندگان آن را به طور کامل درک نمی کنند و یا آن را متناسب با موقعیت نمی دانند باید پرهیز کرد.
ارتباط غیرکلامی یا حرکات بدن در سخنرانی: یک سخنران توانمند علاوه بر استفاده از زبان از حرکات بدن نیز استفاده می کند. قیافه، وضع شخصی، نوع لباس، رفتارظاهری، حرکت بدن و ارتباط چشمی همه در ایراد سخنرانی موثرند که البته با اندکی کار و تمرین می توان آنها را اصلاح کرد. سعی کنید برای موقعیت مورد نظر یا سخنرانی لباس مناسبی بپوشید. کنترل اشاره و حرکات بدنی را بیاموزید تا گفتارتان تاثیر بیشتری داشته باشد و توجه مخاطبان منحرف نشود البته ارتباط چشمی با مخاطبان سریع ترین و بهترین راه ایجاد ارتباط است.
وسایل کمک آموزشی در سخنرانی: این وسایل به نحو مناسبی موثر هستند وقتی که مخاطبان صحبتهای سخنرانی را جذاب و سودمند تشخیص دهند به آسانی درباره آن فکر می کنند وقتی که این پیام یا سخنان به صورت بصری ارائه شود مدت زمان بیشتری در حافظه باقی می ماند وسایل کمک آموزشی انواع فراوانی دارند مثل ماکت، جدول، نمودار، عکس، نقاشی و غیره و این وسایل می توانند حجم انبوهی از اطلاعات را ارائه دهند اما در استفاده از آنها باید دقت کرد زیرا ممکن است در ایجاد ارتباط بین سخنران و مخاطبان اختلال ایجادکند. وسایل سمعی و بصری گذشته از نوع آن می تواند مراحل ظهور اندیشه های سخنران را به نمایش بگذارد.
نکاتی در رابطه با استفاده از وسایل سمعی و بصری:
1- این وسایل را از قبل آماده کنید.
2- مطمئن شویدکه اندازه این وسایل به حدکافی است.
3- طوری از این وسایل استفاده کنید که برای همه مخاطبان قابل دیدن باشد.
4- وسایل کمک آموزشی را بین حاضران نچرخانید.
5- فقط زمانی که درباره وسایل کمک آموزشی صحبت می کنید آنها را نمایش دهید.
6- با مخاطبان صحبت کنید نه با وسایل کمک آموزشی.
7- وسایل کمک آموزشی را به روشنی و با دقت تشریح کنید.
8- قبل از استفاده از وسایل کمک آموزشی کارکردن با آنها را تمرین کنید.
انواع سخنرانی : 1- سخنرانی آگاهی بخش 2- سخنرانی توجیهی 3- سخنرانی برای بحث و تحلیل 4- سخنرانی در موقعیت های ویژه 5- سخنرانی در گروه های کوچک.

1- سخنرانی آگاهی بخش: این سخنرانی خود به چهار دسته تقسیم می شود:
1- سخنرانی در رابطه با پدیده ها یا اشیاء 2- سخنرانی در رابطه با فرایندها 3- سخنرانی در رابطه با رویدادها 4- سخنرانی در رابطه با مفاهیم یا اندیشه ها.
البته این مقوله ها مطلق نیستند ولی در تحلیل و سازماندهی نطق های آگاهی بخش مفید هستند.
1- سخنرانی در رابطه با اشیاء یا پدیده ها: همانطور که از اسم این نوع سخنرانی پیداست در زمینه مکانها، اشیاء، ساختمان ها، حیوانات و انسانها سخن می گویند. که این نوع سخنرانی معمولا بر مبنای نظم تاریخی یا موضوعی ایراد می شود البته موضوع سخنرانی هدف خاص، نکات کلیدی و نتیجه گیری را در همه انواع سخنرانی ها باید در نظرگرفت.
2- سخنرانی در رابطه با فرایندها: این نوع سخنرانی که شامل یک سلسله فعل و انفعالاتی است که دست در دست هم و نتیجه نهایی درپی دارند. سخنرانی در رابطه با فرایندها توضیح می دهد که یک چیز چگونه ساخته می شود و یا به چه نحوی کارمی کند. در سخنرانی درباره فرایندها توضیح جامع و کامل ضروری به نظر می رسد زیرا مخاطب باید قادر به پیگیری هر مرحله از سخنرانی در فرآیند باشد. یکی از انواع متداول سازماندهی در متن های مربوط به فرایندها نظم تاریخی یا موضوعی است.
3- سخنرانی در رابطه با رویدادها: رویداد چیزی است که واقع می شود، اتفاق می افتد و یا به عنوان حادثه به نظر می آید شما می توانید یک رویداد را از هر زاویه ای بررسی کنید ممکن است مبادی یا شروع، علت، آثار، دلایل و ویژگیهای عمده آن را تشریح کنید. معمولا نطق یا سخنرانی در رابطه با رویدادها بر اساس نظم تاریخی علت و معلولی یا نظم موضوعی ارائه می شوند.
4- سخنرانی در رابطه با مفاهیم و اندیشه ها : این اندیشه ها شامل اعتقادات، نظریات، عقاید و اصول است که البته این نوع سخنرانی پیچیده ترین سخنرانی آگاهی بخشی است که به طور برجسته بر اساس نظم موضوعی ارائه می شود.
توصیه هایی برای سخنرانی آگاهی بخش:
1- ممکن است مخاطبان اطلاعات ناچیزی در رابطه با موضوع داشته باشند بنابراین موضوع را کاملا تشریح کنید.
2- از سخنرانی خیلی فنی پرهیز کنید و مطمئن شوید که گفتارتان برای شخصی که مهارت خاصی درباره موضوع ندارد جامع وکامل باشد.
3- از آوردن مفاهیم انتزاعی و تصورات ذهنی خودد اری کنید و بیشتر از توصیف مقایسه و تقابل ( مقابله ) استفاده کنید.
4- نظریات و عقایدتان را شخصی تر کنید زیرا هیچ چیز بیشتر از توضیحات شخصی به یک سخنرانی جذابیت نمی بخشد.
5- درباره آنچه که مخاطب از آن مطلع نیست مبالغه نکنید.
2- سخنرانی توجیهی: در همه سخنرانی ها مسئله توجیهی یکی از پیچیده ترین و بحث انگیزترین مسائل است. هدف شما در چنین سخنرانی یا در این نوع سخنرانی این است که برنامه ای را ارائه دهید، از اندیشه ای دفاع کنید نظر مخالف را ردکنید و انتظار داشته باشیدکه مردم مطابق نظر شما کار کنند. نحوه موقعیت شما در سخنرانی توجیهی به این بستگی دارد که با چه ظرافتی پیامتان را به ارزش ها، گرایش ها و اعتقادات شنوندگان مربوط سازید شنوندگان دقیق و نکته سنج منفعل نیستند و تحت تاثیر هر مطلبی قرار نمی گیرند وقتی که به صحبتی گوش می دهند اعتبار سخنران، اعتقادات،گفتار، نحوه استدلال و احساسات او را به دقت بررسی می کنند. شناخت مخاطبان مورد نظر انتظار، اعتراضهای آنها نصبت به گفته های شما و پاسخگویی به این اعتراض ها اهمیت ویژه ای دارد شما نمی توانید نظر برخی از افراد را تغییر دهید مگر اینکه به شک ها، بدبینی هاو اعتراض های آنها با منطق و استدلال پاسخ دهید، سخنرانی های توجیهی ممکن است به مسائلی درباره حقیقت، مسائل ارزشی یا سیاسی بپردازند به بعضی از مسائل درباره حقیقت می توان پاسخ قاطعی داد ولی بعضی دیگر این طور نیستند زیرا حقایق همیشه شفاف نیستند. برخی اوقات نیز اطلاعات کافی درباره آنها نداریم.
سخنرانی در رابطه با مسائل ارزشی: وقتی که در رابطه با مسائل ارزشی صحبت می کنید این مسائل به حقایق بی چون و چرا مربوط می شوند که در برگیرنده اعتقادات شخصی هستند که چه چیزی درست یا غلط است بد یا خوب است، اخلاقی یا غیراخلاقی است. وقتی که درباره مسئله ارزشی صحبت می کنیم باید با ارائه الگوها و معیارهای ارزشی عقاید خود را به مخاطبان تفهیم کنیم اما سخنرانی در رابطه با مسائل ارزشی مستقیما موافق یا مخالف اقدام خاصی نیست.
سخنرانی در رابطه با مسائل سیاسی: وقتی که در مورد درست یا غلط بودن چیزی بحث می کنید و اصرار دارید که کاری باید یا نباید انجام شود به سوی مسائل سیاسی حرکت می کنید. وقتی که درباره یک مسئله سیاسی صحبت می کنید هدف شما ممکن است رسیدن به یک موافقت انفعالی یا اقدام برای تحریک فوری یا ضروری باشد. برای ایراد یک نطق سیاسی چند گزینه وجود دارد اگر شما از تغییر وضع موجود طرفداری کنید نکات اصلی شما طرح مسئله و ارائه راه حل ها است یا ممکن است از طرح مسئله، علت و راه حل استفاده کنید. اما اگر شنوندگان شما از قبل موافق اند که مشکلی وجود دارد ممکن است از شیوه مقایسه ای استفاده کنید و هرگاه اقدام فوری مخاطبان را انتظار دارید باید از یک الگوی سازماندهی شده بر مبنای اصول روانشناسی استفاده کنی که بر اساس آن چند مسئله را باید در نظرگرفت:
1- توجه : ابتدا باید توجه شنوندگان را جلب کرد که معمولا با عباراتی تعجب برانگیز، طرح یک سوال یا استفاده ازو سایل کمک آموزشی انجام داده می شود.
2- ضرورت : ضمن جلب علاقه مخاطبان باید احساس ضرورت برای تغییر را در آنها به وجود آورید و نشان دهیدکه با وضع موجود یک مشکل جدی برای همه وجود دارد.
3- رضایت : ضمن برانگیختن حس ضرورت راه حلی برای آن مشکل ارائه می دهیم و ذهن مخاطبان را روشن می سازیم .
4- تجسم کردن: ضمن ارائه برنامه و راه حل خود فواید آن را برای مخاطبان مجسم می کنیم و آنها را متقاعد می سازیم که وقتی برنامه اجراشود شرایط بهتری برایشان به وجود خواهد آمد.
5- اقدام کردن: وقتی که مخاطبان قانع شوند که راه حل شما سودمند است آنها را برای انجام کار با ایجاد تغییر دعوت می کنیم.

عالیست..سپاسگزارم