Intaglio
حکاکی گود
اساسا به فن و هنر طراحی با روش شیار کردن خطوط اطلاق می شود:
در این معنا سابقه ای بسیار قدیمی است
مثلا در هنر پیش از تاریخ به تصویر های کنده شده روی سنگ استخوان و عاج برخورد می کنیم.
امروزه عموما این اصطلاح را در مورد اسلوب های مختلف تهیه لوحه برای تولید نسخه های چاپی به کار می برند ولی معنای دقیق تر آن فقط به روش حکاکی گود با استفاده ی لوحه ی فلزی معطوف می شود.
از همین رو برای معرفی کسی که به این کار میپردازد، از واژه های باسمه کار و چاپگر استفاده میشود.
علاوه بر این باید دو نوع کار کرد
رو برای روند حکاکی و چاپ قائل شویم ،
یکی به عنوان نوعی صناعت و دیگری به عنوان یک قالب هنری.
حکاکی به لحاظ اسلوب لوحه سازی بر دونوع است :
حکاکی گود و حکاکی برآمده
ولی برحسب جنس لوحه به سه گروه تقسیم میشوند:
الف) کالکوگرافی: حکاکی روی فلز(غالبامس)
ب) زیلوگرافی: روش های مختلف حکاکی روی سطح چوب یا لینولئوم
ج) لیتوگرافی: اسلوب ثبت طرح روی صفحه سنگی یا صفحه رویین(زینک)
در این اسلوب روند کلی کار چنین است که طرح مورد نظر را بر روی صفحه مسین یا رویین(زینک) یا برنجی به طرق مختلف حک میکنند، در نتیجه بخش هایی از سطح لوحه شیار دار و گود می شود و قشر نازکی از مرکب چاپ بر سطح لوحه می مالند و سپس آن را می زدایند.
مرکب در قسمت های گود شده یا شیارها جای میگیرد، روی لوح آماده شده یک ورق کاغذ مرطوب قرار می دهند و به وسیله ی منگنه ی چاپ(پرس9 باسمه ای از طرح مورد نظر به دست می آورند.
لوحه سازی به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام میگیرد و در هر مورد روش های خاصی به کار گرفت میشود.
1- خطی به طریق مستقیم :
به وسیله ی نوعی قلم حکاک روی صفحه ی فلزی شیارهای خطی ایجاد میشود( اگر مقطع این شیار ها را زیر ذره بین ببینیم به شکل 7 است)
میتوان به تدریج سایه ها را با خطوط هاشوری به دست آورد.
این روش در میانه سده ی 15 ابداع شده دورر با استادی بسیار از آن استفاده می کرد.
سوزنی به طریق مستقیم ( Dry Point)
در این روش قلم سوزنی فولادی به کار برده میشود، که تفاوت عمده ی آن با روش خطی در این است که، بر آمدگی های لبه ی شیارها باقی میماند و در نتیجه ، خطاها در نسخه ی چاپی اندکی خشن تر به نظر می آید
رامبرانت این روش را توام با روش ” اچینگ“ به کار می برد.
خطی به طریق غیر مستقیم(Etching)

ابتدا سطح فلز را با ماده ای عایق کننده می پوشانند و سپس طرح مورد نظر را با قلم نوک تیزِ مخصوص روی این زمینه حک می کنند.
بدین ترتیب قسمت هایی از لاه ی عایق کننده با قلم برداشته می شود.
حال، صفحه ی فلزی را در محلول خورنده( اسید یا نمک) قرار می دهند.
بخش های عاری از پوشش در اثر فعل و انفعالات شیمیایی خورده می شود و گود می شود.
با تغییر مدت این عمل، میتوان خط های نازک و یا ضخیم و سایه های ملایم و یا تند به دست آورد. فن لوحه سازی خطی به طریق غیر مستقیم از اوایل سدهی 16 به وجود امد و توسط ژاک کالو مورد استفاده قرار گرفت.
در سدهی 17 استادانی چون رامبرانت این فن را به کمال رساندند.

نیم سایه دار(متسوتینت) Mezzotint
در این روش به جای خطوط، نقطه های ریزی (شبیه بافت سنباده) به مدد افزارهای مخصوص بر روی سطح فلز ایجاد میشود و میتوان نیم سایه ها را از طریق تغییر در این بافت به دست آورد این روش که در سده 17 ابداع شد، برای نسخه برداری از آثار نقاشی و طراحی رنگ سایه دار مناسب بود.
در سده ی 18 به خصوص باسمه کاران انگلیسی این روش را عمدتا برای بازتولید آثار هنری به کار می بردند.
آبرنگ نما(آکو آتینت)
در این روش سطح فلز را با یک لایه پودر عایق کننده می پوشانند، و آن را طی چند مرحله در ظرف محلول خورنده میگذارند تا شبکه ای ظریف و متنوع از نقطه های ریز بر روی سطح فلز ایجاد شود.
باسمه ای که با این لوح به دست می آید، شبیه نقاشی آبرنگ یا طراحی آب مرکب است.
ابداع کننده ی این روش ژان باتیست لو پرنس بوده و فرانسیسکو گویا آن را با استاد به کار می گرفته است.
کالو/ callot ژاک
چاپگر فرانسوی، 1592_1635
یکی از استادان فن حکاکی گود و اچینگ بود.
پس از چند سال اقامت در رم و فلورانس به فرانسه بازگشت(1622) و عمدتا در نانسی کار میکرد. در باسمه های او، روزگار آشفته و خشونت باری که در آن می زیست به روشی منعکس شده بود.
در حدود 1500 باسمه و شمار زیادی طراحی از کالو در دست است که معروف ترین آن مصیبت های عظیم جنگ می باشد.
هدف از ابداع و کار روش های مختلف لوحه سازی، به دست آوردن جلوه های دلخواه در تصاویر چاپ شده بود، بنابراین بهترین نمونه های چاپ هنری را نه باسمه کاران حرفه ای بلکه نقاشان و مجسمه سازان پدید آوردند.


با تشکر از استاد گرامی سرکار خانم قهوئی