باسمه تعالی
در بررسی و مطالعه مباحث مرتیط با حقوق فرهنگی باید به دقت به موارد زیر توجه کرد:
1-آشنایی با کلیات و تعاریف مرتبط با حقوق و حقوق فرهنگی
2-آشنایی با عبارات و مفاهیمی همچون مالکیت فکری،حقوق مادی و معنوی
3-آشنایی با قوانین جاری در خصوص حقوق فرهنگی
4-نتایج حاصله از آشنایی با حقوق فرهنگی
حال با استفاده ااز برخی منابع توضیحاتی در خصوص موارذ فوق تقدیم می شود


حقوق چیست؟
واژه حقوق در زبان فارسي به معاني گوناگون به کار ميرودکه از مهمترين آ نها عبارتند از:
1،مجموع قواعدي که بر اشخاص، از اين جهت که در اجتماع هستند، حکومت ميکند.
انسان موجودي است اجتماعي که ميان همگنان خود به سر مي برد، به حکم طبيعت، شخص در اجتماع کوچک خانواده زاده ميشود و در سايه مراقبت و تربيت ]اين گروه نياز هاي مادي و معنوي خويش را تامين ميکند، ولي ، پس از دوران کودکي نيز او با ديگران زندگي ميکند و با همکاري آنان به خواسته هاي خود ميرسد.
از سوي ديگر، خواسته هاي آدميان به حکم فطرت با هم شباهت زياد دارد،کم و بيش همه يک چيز را طالبند، پس نزاع بر سر جلب منفعت بيشتر و تامين زندگي بهتر در مي گيرد.
انسان انديشمند از آغاز دريافت که بقاي اجتماعي او با آشوب و زور گوئي امکان ندارد و ناچار بايد قواعدي بر روابط اشخاص، از جهتي که عضو جامعه اند،حکومت کند و ما امروز مجموع اين قواعد را حقوق مي ناميم.
2،براي تنظيم رابطه مردم و حفظ نظم در اجتماع، حقوق براي هر کس امتياز هايي در برابر ديگران مي شناسد و توان خاصي به او ميبخشد، اين امتياز و توانائي را حق مي نامند که جمع آن حقوق است و حقوق فردي نيز گفته مي شود: حق حيات، حق مالکيت، حق آزادي و شغل و حق زوجيت به اعتبار معني اخير است که گاه با عنوان حقوق بشر مورد حمايت قرار مي گيرد، ولي، واژه حقوق، به معني نخست، هميشه با ترکيب جمع به کار ميرود و براي نشان دادن مجموع نظامها و قوانين است، مانند حقوق افغانستان، حقوق مدني، حقوق بين الملل و،،،
3،حقوق معاني ديگري هم دارد: براي مثال، وقتي سخن از حقوق کارمندان دولت يا حقوق ديواني مي شود، مقصود دستمزد کارکنان و پولي است که دولت بابت ثبت اسناد رسمي از دو طرف معامله مي گيرد،اين معني،که بيشتر در امور مالياتي و حقوق اداري به کار ميرود در واقع از شاخه هاي حق است.
4،گاه مقصود از واژه حقوق علم حقوق است، يعني دانشي که به تحليل قواعد حقوقي و سير تحول و زندگي آن مي پردازد. (http://danestanihayehoqooq.blogfa.com/post/2)

حقوق فرهنگی چیست؟

حقوق فرهنگی عبارت است از مجموعه قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌های اجرایی و بخشنامه‌ها که از مراجع صلاحیت‌دار ابلاغ می‌شود و هدف از آنها اجرای عدالت و نظم در جامعه و نیز احقاق حقوق فرهنگی است. حقوق فرهنگی تلفیقی از دو واژه حقوق و فرهنگ است‌. حقوق مجموعه اصول و قواعدی است که به تنظیم رابطه اشخاص در جوامع انسانی می‌پردازد‌. منظور از اشخاص‌، شخص حقیقی‌، یعنی انسان است و هم شخص حقوقی مانند مؤسسات‌، شرکت‌ها و نهاد‌ها و ادارات است. فرهنگ نیز مجموعه‌ای از اعتقادات‌، هنر‌ها‌، آداب و رسوم و بطور کلی کردار‌ها و رویه‌های اجتماعی است که تحت تأثیر عوامل مختلف شکل گرفته و ضمن معرفی هویت یک جامعه عملاً دارای خاصیت انتقال‌پذیری به آینده می‌باشد‌.(http://www.mahdad.ir)

مالکیت فکری (معنوی) یا حقوق فکری (معنوی) (intellectual property یا intangible property) :
به حقوقی گفته می‌شود که به صاحبان آن حق بهره‌وری از فعالیت‌های فکری و ابتکاری انسان را می‌دهد و ارزش اقتصادی و قابلیت دادوستد دارد ولی موضوع آن شیء معین مادی نیست. حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی یا هنری یا مالکیت ادبی و هنری معروف به حق مؤلف یا حق تکثیر، حق اختراع، حقوق بر مشتری مانند سرقفلی حق تاجران و صنعتگران نسبت به نام، علائم تجارتی و صنعتی و اسرار تجاری معروف به مالکیت تجارتی و صنعتی از انواع مالکیت‌های فکری است.

برخی نویسندگان نام «مالکیت‌های فکری» را برای این حقوق ترجیح می‌دهند از آن جهت که منشاء این حقوق فکر و اندیشهٔ انسان است اما برخی دیگر واژهٔ «مالکیت معنوی» را مناسب‌تر می‌ٔانند از این جهت که برخی از این حقوق مانند سرقفلی بر اثر فکر و اندیشه تولید نمی‌شوند بلکه فقط به دلیل این که وجود مادی ندارد در قلمرو این حقوق جای می‌گیرند. مشخصات مشترک انواع ماکیت های فکری غیر قابل لمس بودن، انحصاریت، قانونی بودن و محدود بودن به ناحیه خاص است.

تفاوت این نوع مالکیت با مالکیت کلاسیک در آن است که موضوع آن یک اثر فکری و تراوش‌های ذهنی انسان است و نه یک پدیدهٔ معین مادی. مالکیت فکری ماهیتی مرکب از حقوق مالی و حقوق غیرمالی و مربوط به شخصیت انسان دارد. این ماهیت ترکیبی به‌ویژه در زمانی که نویسنده‌ای حق انتشار اثر خود را به ناشر واگذار می‌کند مشخص می‌شود. چیزی که با این قرارداد منتقل می‌شود حق انتشار مادی و بهره‌برداری مالی از اثر است اما حق شخصی نویسنده برای دفاع از اثر و تجدیدنظر در آن باقی است و این بخش از حقوق وی که به حقوق معنوی یا حقوق اخلاقی شهرت دارد همچون دیگر حقوق مادی قابل انتقال نیست. نسبت به واژهٔ مالکیت در نام این حقوق نیز این ایراد وارد شده که حقوق مربوط به پدیده‌های موضوع مالکیت فکری هرچند به مالکیت شباهت دارد ولی اوصاف مالکیت را ندارد.
بعضی محققان ادعا میکنند که حمایت از قوانین حق امتیاز علت اصلی موفقیت صنعتی سازی در انگلستان است. طور مثال اهمیت این مقوله برای صنعت داروسازی در این است که گاهی برای تهیه یک داروی موثر تا 20 سال زمان نیاز است که نیاز به 200 محقق و پرسنل است که میتواند هزینه ای نزدیک به 500 میلیون دلار آمریکا را در بر بگیرد و اینچنین سرمایه گذاری در صنعتی که دارو را به راحتی میتوان با دانش داروسازی کپی برداری نمود، بدون وجود قوانین حق امتیاز پیش نمی‌رود.(ویکی‌پدیا)

برخی از قوانین مرتبط با حوزه فرهنگ:

ماده 23- هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از پدید آورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهدشد

ماده 24- هرکس بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خودیا دیگری چاپ و پخش و نشر کندبه حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد

ماده 27- شاکی خصوصی می تواند از دادگاه صادر کننده حکم نهایی در خواست کند که مفاد حکم در یکی از روزنامه ها به انتخاب و هزینه او آگهی شود

ماده 29- مراجع قضایی می تواند ضمن رسیدگی به شکایت شاکی خصوصی نسبت به جلوگیری از نشر و پخش و عرضه آثار مورد شکایت و ضبط آن دستور لازم به ضابطین دادگستری بدهد

قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشر یات و آثار صوتی

ماده 1- حق تکثیر یا تجدید چاپ و بهره برداری و نشر و پخش هر ترجمه ای با مترجم یا وارث قانونی اوست مدت استفاده از این حقوق که به وراث منتقل می شود از تاریخ مرگ مترجم سی سال است

ماده 4- صفحات یا نوارهای موسیقی و صوتی در صورتی حمایت می شود که در روی هر نسخه یا جلد آن علامت بین المللی « پ » لاتین در داخل دایره وتاریخ انتشار و نام و نشانی تولید کننده و نماینده انحصاری و علامت تجاری ذکر شده باشد

قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره

ماده 1- به موجب این قانون ورود توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است ممنوع می باشد

ماده 2- وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروهای انتظامی و یا نیروی مقاومت بسیج در اسرع وقت نسبت به جمع آوری تجهیزات دریافت از ماهواره اقدام نماید

ماده 3- وزارت کشور موظف است با هماهنگی وزارت اطلاعات با وسایل ممکن نسبت به جلوگیری از ورود و توزیع تجهیزاتی که صرفاً برای دریافت از ماهواره مورد استفاده قرار می گیرد اقدام نماید و ضمن توقیف وسایل فوق عاملین آن را با وسایل توقیفی به مراجع صالحه قضایی معرفی نماید

تبصره – کلیه کالاهای ضبط و مصادره شده موضوع این قانون جهت توسعه پوشش رادیو و تلویزیونی کشور در اختیار سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد

ماده 4-کلیه دستگاه های فرهنگی کشور موظفنداثرات مخرب استفاده از برنامه های منحرف کننده را در جامعه تبیین نمایند

ماده 6- دستگاه های صداو سیمای ، پست و تلگراف و تلفن و سازمان های وابسته از شمول این قانون مستثنی می باشند

ماده 8- واردکنندگان تولید کنندگان و توزیع کنندگان تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصاده اموال مکشوفه توسط دادگاه ها به مجازات ده تا یکصد میلیون ریال محکوم می گردند

ماده 9- استفاده کنندگان از تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط ومصادره اموال مکشوفه به مجازات نقدی از یک میلیون تا سه میلیون ریال محکوم می گردند

* حمل و نگهداری نصب و تعمیر تجهیزات دریافت از ماهواره ممنوع و مرتکبین به مجازات نقدی از یک تا پنج میلیون ریال محکوم می گردند

ماده 10- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همگاری وزارت پست و تلگراف و تلفن و سازمان های ذیربط موظفند با استفاده از اهرم های حقوقی و بین المللیدر جهت حراست از مرزهای فرهنگی کشور و حفظ کیان خانواده علیه برنامه های مخرب و مبتذل ماهواره اقدام لازم را انجام دهند

*نشر آگهی های تبلیغاتی از طرق مختلف توسط مطبوعات صدا و سیما یا تبلیغات شهری که متضمن جواز استفاده از برنامه های ماهواره می باشد ممنوع استhttp://m-o-farhangi.blogfa.com/post-4.aspx

اهمیت و نقش حقوق فرهنگی

فایده وجود حقوق فرهنگی به عنوان گرایشی در حقوق را می‌توان موارد زیر دانست:

1- حقوق فرهنگی باعث می‌شود که درک روشنی از فرهنگ جامعه حاصل شده و ضمن برخورداری موضوعات فرهنگی از پشتوانه قانونی لازم و حمایت دولت موجبات حفظ هویت فرهنگی را بوجود آورد‌.

2- حقوق فرهنگی با سامان دهی و نظم‌بخشی به مسائل متنوع فرهنگی مانع ورود آسیب‌های متعدد اجتماعی شده و سبب ناکارآمد هجوم‌های فرهنگی بیگانه می‌شود.(www.mahdad.ir)