سواد رسانه ای چیست؟

متخصصان در مورد سواد رسانه ای (Media Literacy) چه می گویند؟ تفاوت سواد رسانه ای و آموزش رسانه ای چیست؟

جین تالیم
(مدیر آموزشی، شبکه آگاهی رسانه ای)

سواد رسانه ای، یعنی توانایی وارسی و آنالیز پیام هایی که هر روز ما را مطلع می کنند، سرگرممان می کنند یا به ما فروخته می شوند. آن به معنی توانایی تفکر انتقادی در مواجه با تمام انواع رسانه ها - اعم از: موزیک ویدئوها، محیط های اینترنتی و غیره... - می باشد.
یعنی پرسیدن سوالات مربوط به اینکه چه چیزی وجود دارد، و توجه به اینکه چه چیزی جریان ندارد.
سواد رسانه ای به معنی غریزه ای برای پرسش از آنچه در پس پرده تولیدات رسانه ای در جریان است - انگیزه ها، سرمایه ها و ارزش های صاحبان رسانه - و آگاه بودن بر چگونگی تاثیر این فاکتورها بر پیام و محتوای رسانه ها.
آموزش رسانه ای، تشویقی است برای یک رویکرد کاوشی به جهان رسانه:
پیام این رسانه برای چه کسی طراحی شده است؟
چه کسی قصد نیل به این مخاطب را دارد، و چرا؟
این مقاله، از چه چشم اندازی ترسیم شده است؟
چه صداهایی شنیده می شوند، و کدام صداها غایبند؟
این پیام، چه استراتژی را برای جلب توجه من و ایجاد احساس شمول در من، اتخاد کرده است؟
...
در دنیای چندوظیفه ای بودن، سرمایه داری، جهانی شدن و محاوره گرایی که ما به سرمی بریم، هدف از آموزش رسانه ای، دریافت پاسخ های صحیح نیست. بلکه هدف، پرسیدن سوال های صحیح است.
نتیجه، تعهد مادام العمر یادگیرنده و شهروند است.


الیزابت تومان
(مؤسس و رئیس مرکز آموزش های رسانه ای، لوس آنجلس آمریکا)

آموزش رسانه ای، یک اصطلاح کلی است که سه مرحله از یک رویکرد پیوستار به سمت تعهد رسانه ای را شامل می شود:
مرحله اول، به طور ساده، آگاه شدن از اهمیت مدیریت یک «رژیم رسانه ای» است - به معنی انتخاب کردن و کاهش ساعت هایی است که مصروف تلویزیون، ویدئو، بازی های الکترونیکی، فیلم ها و فرم های مختلف رسانه های چاپی می شود.
مرحله دوم، آموختن مهارت های ویژه مشاهده انتقادی است - آموختن آنالیز و سوال از آنچه درون قاب است، که چگونه ساختار یافته است و از چه چیزی صرفنظر شده است. بهترین راه برای آموختن مهارت های مشاهده انتقادی، آموزش در کلاس های کارگاهی و سوال محور و فعالیت های تعاملی گروهی است، همینطور ساخت و پرداخت یک پیام رسانه ای به طور شخصی.
مرحله سوم، از چارچوب می گذرد تا موضوعات عمیق تری را کندوکاو کند.
چه کسی، رسانه ای را که ما تجربه می کنیم، تولید می کند؟ و برای چه هدفی؟
چه کسی سود می برد؟ چه کسی زیان می بیند؟ و چه کسی تصمیم می گیرد...؟
این مرحله آنالیز اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، نگاهی دارد به اینکه هرکس در جامعه چگونه از تجربه رسانه ای ما، مفهوم سازی می کند، و چگونه رسانه های جمعی، اقتصاد مصرف کننده جهانی را هدایت می کند. این تحقیق، گاهی اوقات شرایط را برای تلاش های مدافعانه رسانه ای گوناگون برای به چالش کشیدن یا فعالیت های مشارکتی فراهم می کند.
اگرچه ممکن است به نظر برسد که تلویزیون و رسانه های الکترونیکی، مهمترین دلایل موجه برای ارتقای سطح آموزش سواد رسانه ای در جامعه معاصر هستند، اصول و اساس آموزش سواد رسانه ای، کاربست پذیر برای تمامی انواع رسانه ها هستند - از تلویزیون تا تی شرت ها گرفته، از بیلبوردها تا اینترنت.


کریس ورنسوپ
(استاد ارتباطات، میسیسویا، کانادا)

امروزه، اساتید رسانه اصطلاحات «آموزش رسانه ای»، «مطالعات رسانه ای» و «سواد رسانه ای» را اغلب به جای یکدیگر استفاده می کنند. اولویتی که من قائل می شوم، استفاده از ترکیب «آموزش رسانه ای» به عنوان یک توصیف جامع از هرآنچه که در کلاس های با محتوای رسانه-محور می گذرد، اعم از آنکه محتوا آموزش زبان انگلیسی، تاریخ، جغرافیا یا علوم طبیعی باشد. (مقدار معتنابهی از آموزش رسانه ای وجود دارد که در تمامی این موضوعات و دیگر موضوعات امکان انجام دارد.)
«مطالعات رسانه ای» زمانی به وقوع می پیوندد که مدارس یا اساتید، دوره ها یا واحدهای ویژه ای را برای مطالعه رسانه اختصاص بدهند.
«سواد رسانه ای» خروجی مورد انتظار از کار در زمینه آموزش رسانه ای یا مطالعات رسانه ای است. هرچه بیشتر در مورد یا به واسطه رسانه بیاموزید، سواد رسانه ای بیشتری دارید. سواد رسانه ای، مهارت تجربه، تفسیر/آنالیز و تولید محصولات رسانه ای است.


مورین بارون
(مدریت چندرسانه ای، مدرسه زبان انگلیسی، مونترال، کانادا)

تعریف مرسوم از واژه «سواد»، وقتی مطبوعات برترین قالب رسانه ای بود، توانایی رمزگشایی، فهم و ارتباط در مطبوعات بود. اما جهان بیشرفته کرده است، و مطبوعات، دیگر قالب رسانه ای حاکم نیستند - این نقش به رسانه های الکترونیکی واگذار شده است.
امروزه، برای فرهیخته بودن، مردم باید قادر باشند:

تمامی فرم های رسانه ای را، رمزگشایی کنند، بفهمند، ارزیابی کنند و استفاده کنند.
بخوانند، ارزیابی کنند و توانایی ایجاد متن، تصویر و صدا یا هرگونه ترکیبی از این عناصر را داشته باشند.
به عبارت دیگر، افراد فرهیخته باید بر سواد رسانه ای، درست به اندازه سواد کتابی، سواد حسابی و سواد فناوری تسلط داشته باشند.


نیل آندرسون
(انحمن سواد رسانه ای)

سواد رسانه ای یک کیفیت است، که قابل دستیابی است.
به طور مثال: "هی! مراقب باش! من یک باسواد رسانه ای هستم!"
سواد رسانه ای یک پروسه متداوم است که می تواند بهبود یابد و متحول شود.


ریک شفرد
(ریاست سابق انجمن سواد رسانه ای، تورنتو، کانادا)

سواد رسانه ای، یک فهم آگاهانه و انتقادی از رسانه های جمعی است. یعنی آزمودن تکنیک ها، تکنولوژی ها و نهادهای مرتبط با تولید رسانه ای؛ توانایی آنالیز انتقادی پیام های رسانه ای، و تشخیص نقشی که مخاطب در معناسازی از آن پیام ها بازی می کند.


والی بوئن
(شهروندان باسواد رسانه ای، کالیفرنیای شمالی)

سواد رسانه ای به دنبال قادر کردن شهروندان بر تبدیل روابط منفعلانه شان با رسانه ها به درگیری فعال و انتقادی است - قابلیت چالش با رسوم و ساختارهای یک فرهنگ رسانه ای شخصی/تجاری، و یافتن راه های تازه ای برای بحث و گفتگوی شهروندی.