سياست گذاري تبلیغات و مصرف
اگر مصرف را به مثابه ي يك فرآيند در نظر بگيريم، توليد، توزيع، تبليغات و خريد، مراحل اين فرآيند هستند. هر كدام از اين مراحل، به طور مستقيم يا غيرمستقيم، بر همديگر تأثير مي گذارند. براي مثال، بازخورد منفي يا مثبت مصرف كننده نسبت به محصولات مي تواند شكل هاي توليد، توزيع يا تبليغات را دچار تغيير كند. اين تركيب ها و اشكال تأثيرگذاري متنوع است. در يك مثال ديگر، ممكن است مصرف كنندگان سال ها محصولات و يا خدماتي را با شكل و كيفيت مطلوب توليدكننده مصرف كنند و اصولاً جايگزيني كه متناسب با سلائق و خواسته هايشان باشد براي خويش متصور نباشند.
مسئله ي مصرف در جوامع در حال توسعه اهميت ويژه اي دارد. براي نيل به توسعه ي پايدار، مصرف درست و استفاده ي بهينه از منابع، اساسي و ضروري است. آمارها و اطلاعات زيادي در مورد مصرف در ايران وجود دارد كه نيازمند توجه بيشتر از جانب رسانه ها، سياست گذاران و مصرف كنندگان است. برخي از آمارهاي مذكور حاكي از اين است كه سرانه ي مصرف ساليانه ي نان در ايران 160 و در جهان 25 كيلوگرم است؛ يعني مصرف ايرانيان شش برابر جهان است. سرانه ي مصرف تخم مرغ در ايران، هشت تا نه كيلوگرم است؛ در حالي كه در جهان و به خصوص كشورهاي پيشرفته، سالانه هر فرد تا 24 كيلو تخم مرغ مصرف مي كند. سرانه ي مصرف شكر در ايران 30 و استاندارد جهاني آن 5 كيلوگرم است. با اين حساب، سرانه ي مصرف شكر در ايران شش برابر ميانگين هر فرد در دنياست. سرانه ي مصرف نوشابه در ايران 42 و در جهان تنها 10 ليتر است؛ يعني ايرانيان چهار برابر استانداردها نوشابه مي نوشند. سرانه ي مصرف نمك در يك سال توسط ايراني ها 6 كيلوگرم است؛ در حالي كه در جهان 3 كيلو نمك مي خورند. ميانگين سرانه ي اقلام دارو در هر نسخه در ايران 6 و در جهان 2 قلم است؛ يعني سه برابر جهان.
سرانه ي مصرف ساليانه ي ماهي در ايران 7 و در جهان 18 كيلوگرم است؛ يعني حدود يك سوم جهان. سرانه ي مصرف ساليانه ي ميوه و سبزي در ايران 30 و در جهان 120 كيلوگرم است. مصرف كنندگان ايراني يك چهارم جهانيان ميوه و سبزي مي خورند و سرانه ي مصرف شير در ايران 90 و در اروپا 300 كيلوگرم است .
در مصرف انرژي نيز آمارها نشان دهنده ي مصرف افسارگسيخته است. مصرف برق در ايران 3 برابر مصرف ميانگين جهاني، همچنين مصرف آب 2 برابر، بنزين 6 برابر و گاز 3 برابر ميانگين جهاني است.
در به وجود آمدن اين شكل مصرف، عوامل متعددي نقش داشته اند كه براي بهينه كردن مصرف و استفاده ي درست از منابع نيازمند شناخت آن هستيم. كمبود آگاهي عمومي، ضعف يا ناكارآمدي سياست گذاري و برنامه ريزي در حوزه ي مصرف، عدم توجه رسانه هاي جمعي به ارتباطات سلامت و همچنين كيفيت پايين كالاها و محصولات از اين عوامل هستند.
كاركردهاي آموزشي رسانه ها در حوزه ي مصرف بسيار مهم است. رسانه ها ضمن اطلاع رساني، قادرند با طراحي پيام هاي برنامه ريزي شده، به تغيير باورها، نگرش ها، رفتارهاي عمومي و سبك زندگي بپردازند. در اين زمينه، يكي از حوزه هاي مهم ارتباطات سلامت است. ارتباطات سلامت، شامل مطالعه و كاربرد روش ها و فناوري هاي ارتباطي به منظور اطلاع رساني و اثرگذاري بر تصميمات فردي و گروهي است كه با هدف ترويج و ارتقاي سلامت انجام مي گيرد. ارتباطات سلامت، قلمروهاي ارتباطات و سلامت را به هم پيوند مي دهد و به طور روزافزون، به عنوان عنصري ضروري از تلاش هايي تلقي مي شود كه سلامت فردي و همگاني را بهبود مي بخشد. براي مثال، آمارهايي كه پيش تر درباره ي مصرف به آن اشاره شد، ناظر بر رژيم ها و عادت هاي ناسالم و نامناسب غذايي است. مسائلي كه رسانه ها مي توانند با تكيه بر آموزش مخاطبان درباره ي سلامت، تغيير تصورات ذهني اشتباه، انتشار اطلاعات در خصوص مخاطرات سلامت فردي و گروهي و... به تغيير آن كمك كنند. همچنين پوشش رسانه اي برنامه ها و سياست هاي كلان سلامت مي تواند در رسيدن به اهداف آن ها مؤثر باشد. پيگيري و طرح مسائل مرتبط با مصرف، كه كمتر مورد توجه عمومي بوده، از وظايف رسانه است.