سیاست‌گذاری خبری
سیاست‌گذاری در رسانه‌های خبری به شکل قراردادی به شش مرحله تقسیم می‌شود که عبارتند از:
1-اهداف و خط‌ّمشی‌های عمومی
2- استراتژی (راهبردها)
3- اجرای سیاست‌ها
4- سیاست‌گذاران چه کسانی می‌باشند؟
5-سیاست‌گذاری برای چه کسانی است؟
6-سیاست‌گذاری کی و چه وقت ؟
1-اهداف و خطّ‌مشی‌ها:
دراین مورد منظور از اهداف همان اهداف رسانه می‌باشد. اما اهداف رسانه چیزی جز یک زیرمجموعه از اهداف نظام سیاسی حاکم نیست و خطّ‌مشی‌های کلی اصولا ً توسط آرمان‌ها و ایدئولوژی نظام حاکم تعیین می‌شود. آرمان‌ها اهداف را در یک حوزۀ مشخص محدود می‌کنند و سیاست‌گذار رسانه مجبور است که حیطۀ حرکت خود را در داخل آن چارچوبی که آرمان تعیین کرده، بداند. هر حکومتی دارای ایدئولوژی خاصی می‌باشد که خود بر پایۀ آن ایدئولوژی بنا شده و شکل خاص هرحکومت خود بیانگر ایدئولوژی آن حکومت می‌باشد.
2- استراتژی:
استراتژی از کلمۀ یونانی «استراتگوس» به معنای فرمانده کشوری-لشکری می‌باشد و نخستین بار این لغت درطرح‌ریزی‌های جنگی و عملیاتی مطرح شد. شاید بتوان به راحتی گفت که کلمۀ استراتژی یکی از پرکاربردترین لغات در عرصۀ علوم نظامی است. در تعاریف امنیتی منظور از استراتژی: طراحی عملیات نظامی برای پشتیبانی اهداف سیاسی می‌باشد. پس لغت استراتژی به‌طور ضمنی، طرح نظام را به همراه دارد.
جنبه‌های مختلف استراتژی خبری:
1- استراتژی خبری به معنای موضِع
2-استراتژی خبری به معنای الگو
3-استراتژی خبری به معنای نقشه
4- استراتژی خبری به معنای طرح
هرکدام ازجنبه‌های فوق‌الذکر در مقطعی خاص برای رسیدن به هدف، مورد نیاز و قابل توجیه می‌باشد.
درکار رسانه‌های خبری دو نوع استراتژی وجود دارد:
الف- استراتژی تمایز: تهیه بهترین محصول خبری بدون توجه به هزینه.
ب‌- استراتژی حداقل هزینه : تهیه محصول خبری با ارزان‌ترین قیمت.
انتخاب هر یک از این دو استراتژی بستگی به موقعیت رسانه دارد. رسانه‌هایی که می‌خواهند مخاطب جدید جلب کنند و در بازار رقابت شدید، موفق شوند معمولا ً استراتژی تمایز را انتخاب می‌کنند و رسانه‏هایی که تازه شروع به کار کرده‌اند نیز باید چنین استراتژی را انتخاب کنند. اما رسانه‌هایی که دچار بحران‌های مالی شده‌اند و مخاطبان خود را پیدا کرده‌اند و حوزه فعالیت محدودی ازنظر رده‌های مختلف مخاطب دارند، معمولا ً از استراتژی حداقل هزینه استفاده می کنند.
3-اجرای سیاست‌ها:
اجرای سیاست به معنی آن است که ما بعد از انتخاب استراتژی باید بدانیم که چگونه و چطور می‌خواهیم به هدف برسیم. در این مرحله اقناع مخاطب محور کار می‌باشد. یعنی این‌که معیار تعیین موفقیت ما در کار خبری زمانی صورت می‌گیرد که مخاطب ما اقناع شده باشد و احساس کند آنچه را که لازم است، به او داده شده و حقیقت همان است که او می‌فهمد. اگر در مخاطب چنین وضعیتی ایجاد شد، ما در اجرای سیاست موفق بوده‌ایم. حوزه‌هایی که برای رسیدن به این هدف باید مورد دقت قرار گیرند، روش‌های تنظیم خبر، شیوه‌ها و تاکتیک‌های خبری و چگونگی القای پیام می‌باشد.
در «تنظیم خبر» باید هم به شکل ظاهری خبر یعنی عناصر خبر، سبک نگارش و دستور زبان آن توجه شود و هم به محتوای آن، یعنی اطلاعاتی که در پاراگراف‌های خبری نهفته است. تنظیم محتوا بستگی به هدف ما دارد که چه عنصری از اطلاعات را بخواهیم برجسته کنیم. معمولا ً اطلاعاتی که باید برجسته شوند در قسمت‌های ابتدایی خبری می‌آید و بقیۀ اطلاعات از قبیل سوابق خبر در قسمت‌های بعدی خبر منعکس می‌شود. در این قسمت اگر سازمان ما رادیو است باید سعی کنیم در ابتدای برنامۀ خبری اطلاعات را ندهیم و بعضی ازگزارشات و اخبار خاص را در وسط یا انتهای برنامه پخش کنیم که مخاطب مجبور باشد کلّ برنامه را بشنود.
4- سیاست‌گذاران چه کسانی هستند؟
یعنی منابع سیاست‌گذاری چه کسانی می‌باشند، آیا مدیر یک رسانه سیاست‌گذار آن رسانه می‌باشد یا خیر؟ سیاست‌گذاری جزیی از مدیریت است که می‌تواند هم توسط مدیر رسانه انجام شود و هم توسط معاونان مربوط. البته عوامل چندی به عنوان منبع در سیاست‌گذاری مؤثرند که عبارتند از: عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی. عوامل درون‌سازمانی عبارتند از: رأس و مدیریت سازمان، معاونان و مدیران، سردبیران و دروازه‌بانان خبر، خبرنگاران، فرهنگ سازمان و خطّ‌مشی‌ها وسیاست‌های حاکم. کلیه عواملی که بر روند خبر تأثیرگذار می‌باشند، می‌توانند به عنوان عامل مؤثر درسیاست‌گذاری رسانه‌ای تلقی شوند.
در این‌جا می‌توان گفت که گاهی منابع خبری نیز در سیاست‌گذاری اثرگذار می‌باشند. خصوصاً اگر این منابع خبری دارای نقش سیاسی نیز باشند. منابع خبری که دارای نقش سیاسی می‌باشند عبارتند از: نهاد اجرایی، نهاد قانون‌گذاری، نهاد قضایی و افکار عمومی. درنظام‌های کثرت‌گرا قوۀ اجرایی یا دولت معمولا ً نمایندۀ حزب یا احزاب حاکم است. قوۀ مقننه یا مجلس قانون‌گذار شامل طیفی از نمایندگان مختلف است و احزاب سیاسی و گروه‌های فشار نیز به‌صورت غیرمستقیم در سیاست‌گذاری رسانه‌ای مؤثرند. گروه‌های فشار بر خلاف احزاب سیاسی، قصد به دست گرفتن قدرت اجرایی را ندارند ولی برای تأثیرگذاری روی سیاست‌های دولت از طریق روش‌های سیاسی و ارتباطی فعالیت می‌کنند. این گروه‌ها گاه درون دولت فعالند، مثل خانۀ کارگر و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن که معمولا ً مورد مشاورۀ دولت قرار می‌گیرند و گاه در خارج از دولت هستند، مثل کانون نویسندگان ایران. رهبران و تصمیم سازان، نخبگان درون حاکمیت دولت، قوانین حرفه‌ای، محیط حرفه‌ای بین‌المللی، رقبا و الویت‌های مخاطبان و همچنین رهبران غیررسمی کشور، فرهنگ، سنت، منابع خبر و جمعیت‌های حرفه‌ای ازعوامل برون‌سازمانی تأثیرگذار برسیاست‌گذاری می‌باشند. اگر با تغییر این عوامل مؤثر بر سیاست‌گذاری - چه درون‌سازمانی و چه برون‌سازمانی - سیاست‌گذاری رسانه تغییر نکند، عملا ً باعث ضعف رسانه و ناتوانی آن در انجام وظیفه‌اش می‌شود.
5- سیاست‌گذاری برای چه کسانی است؟:
مکان مخاطب و طیفی از اشخاص که ما با آنها سر و کار داریم. در این‌جا باید به ویژگی‌های مخاطب توجه شود. ماهیت گیرندگان، ویژگی گروه‌ها و طبقات مختلف اجتماعی، جامعه‌شناسی مخاطب و نیازشناسی گیرندۀ پیام باید مطرح باشد. در این‌جا باید خصوصیت‌های مشتری شناخته شود. باید به تاریخ، تمدن، فرهنگ و تمام ابعاد زندگی او توجه شود و همین‌طور به خلق‌وخوی مخاطب. آیا مخاطب شخصیتی آرام است یا یک روحیۀ هیجانی دارد.
6- سیاست‌گذاری، کی و چه وقت؟:
در این مرحله زمان به عنوان محور مطرح است. یعنی لحظۀ مشخصی که برای تأثیرگذاری بر مخاطب با محصول خاص می‌توان کارکرد. تعیین نوع محصول و رابطۀ آن با زمان. جدول برنامۀ خبری و توجه به عنصر زمان از مطالب مهم این بخش است.
منابع و مآخذ:
1-ارتباطات سیاسی افخمی.
2- سیاست‌گذاری خبری وردی نژاد.
3-جهان سوم و توسعه سریع القلم.
با احترام مهدی فرجی