امیر عباس نژاد

برای مؤفق شدن در یک سخنرانی چه کار کنیم؟
هر سخنران از روشی خاص در ارایۀ سخن خود به دیگران استفاده می کند، ولی سخنرانی کردن دارای قواعد و قانون هایی است که بر اساس سال ها سخنرانی، گوش دادن به سخنرانی دیگران و بررسی منابع موجود در این خصوص به دست آمده اند. در این مقاله مجموعه ای از رهنمودها برای ارایئه سخنرانی مؤفق تنظیم شده است. ولی باید خاطر نشان کرد که این رهنمودها، گام نهایی برای سخنرانی نبوده و می توان نکات و تجربیات دیگری را نیز به آن افزود. مهم ترین هدف در این رهنمودها جلوگیری از سخنرانی های خسته کننده است. بسیاری از مردم بر این باورند که سخنرانی کار بسیار مشکلی است و از این که در مقابل جمعی از همکاران خود به سخنرانی بپردازند احساس ترس می کنند. ولی باید گفت سخنران های مردّد، اعتماد به نفس کمتری دارند و سخنران ها وقتی اعتماد به نفس خواهند داشت که باور کنند در میان شنوندگان کسی به اندازه خود آنها در مورد موضوع سخنرانی، اطلاعات ندارد. در مورد استرس قبل از سخنرانی باید گفت که وجود استرس به اندازه بسیار کم مفید است. چون موجب می شود سخنران بیش از حد، احساس راحتی نکرده و سخنان خود را بی دقّت ارایه نکند! وقتی سخنران شروع به صحبت بکند در حین سخنرانی، این استرس کم کم از بین خواهد رفت.
به طورکلی دو نوع سخنرانی وجود دارد:
• آنهایی که فقط برای سرگرمی ارایه می شوند
• آنهایی که حاوی اطلاعاتی علمی یا تخصّصی هستند، مانند کنفرانس های علمی و فنّی.
بعضی از قواعد این مقاله برای هر دو سخنرانی صدق می کند و بعضی از فقط در مورد کنفرانس های علمی و فنّی صدق می کنند.
قواعد همه سخنرانی ها:
1. آمادگی: از قبل مشخص کنید که چه می خواهید بگویید و خود را برای ارایه سخنرانی آماده کنید.
2. تهیّه طرح: طرح کلی از نکات اصلی موضوع سخنرانی خود تهیّه کنید.
3. تناسب لحن: لحن خود را با نوع سخنرانی متناسب کنید. وقتی در کنفرانس علمی آموزشی هستید محکم و صریح سخن بگویید. از لحن محاوره ای برای کنفرانس هایی که جنبه سرگرمی دارند، استفاده کنید.
4. تأکید نکات: برای تأکید بر روی بعضی از نکات، زیر و بم و بلندی صدای خود تغییر دهید.
5. بیان کامل جملات: در سخنرانی تان از جملات کامل استفاده کنید و کلمات را متوالی و بدون توقف بیان کنید.
6. دوست داشتن شنوندگان: سعی کنید شنوندگان را صمیمانه دوست داشته باشید و در زمان سخنرانی با آنها ارتباط چشمی برقرار کنید.
7. طرح سؤال: برای برانگیختن توجّه شنوندگان سؤالاتی را مطرح کنید.
8. پرهیز از رفتارهای خاص: از شیوه های رفتاری خاص مانند تکان دادن بیش از حد دست های تان یا گذاشتن طولانی مدّت دست بر روی تریبون اجتناب کنید.
9. موضوع سخنرانی را بشناسید: به خاطر داشته باشید که سخنران بیشتر از شنوندگان در مورد موضوع سخنرانی آگاهی دارد. صدای گوینده باید با موضوع متناسب باشد. مثلاً بیان جمله زمین شناسی هیجان انگیز است. باید در صدای سخنران آشکار باشد.
10. جذّاب سخن بگویید: اوّل باید توجّه شنوندگان را جلب کنید، سپس آنها را از موضوع سخنرانی آگاه کنید.
11. مشتاقانه سخن بگویید: در مورد مسایلی سخن بگویید که خودتان نیز به آنها علاقه مندید. به عبارت دیگر اگر مسایلی وجود دارند که به آنها علاقه مند نیستید، در مورد آنها سخنرانی نکنید.
12. ساده سخن بگویید: شنوندگان نمی توانند تمام مسایل را یک مرتبه درک کنند. چون بسیاری از مسایل اگر از کتاب خوانده شوند بهتر در ذهن می مانند تا وقتی که شنیده شوند. بنابراین تا می توانید ساده تر سخن بگویید.
13. موارد مهم سخنرانی خود را مشخص کنید. بر روی آنها تأکید کنید و اطمینان حاصل کنید که تمام موارد را ذکر کرده اید.
14. موارد کم اهمیّت را به پایان سخنرانی موکول کنید. چون این موارد می تواند وقت پایانی سخنرانی شما را پر کند و اگر وقت کمتری داشتید می توانید آنها را حذف کنید.
15. اگر سخنرانی تان را از حفظ نیستید، می توانید از نکات اصلی یاد داشت برداری کنید. لازم نیست جملات یاد داشت برداری کامل باشند. یاد داشت های خود را با فونت ۲۰ یا بزرگ تر تایپ کنید. در این صورت سخنران وقتی از یاد داشت های خود کمی دورتر ایستاده باشد به راحتی می تواند آنها را بخواند و کاملاً آمده به نظر برسد. سخنرانی از روی یاد داشت ها این حسن را دارد که وقتی سخنران مجبور می شود بین نکات اصلی یاد داشت شده را پر کند، به سخنرانی طراوت و تازگی می بخشد. تنها بازیگران و گویندگان حرفه ای هستند که می توانند جملات کامل را بخوانند و دیالوگ یا سخنرانی خود را به شکل معمولی در بیاورند.
16. چون بسیاری از شنوندگان متوجّه اشتباهات لفظی و معمول شما نمی شوند، بنابراین در طی سخنرانی هرگز از اشتباهات خود عذرخواهی نکنید. مگر این که کمبود یا اشتباهی باشد که بخواهید سریعاً آن را رفع کنید.
17. متن کامل سخنرانی خود را قبل تهیّه و تنظیم کنید.
18. متن کامل یا چکیدۀ سخنرانی خود را قبل از سخنرانی در اختیار شنوندگان قرار ندهید. چون شندگان ممکن است از قبل آن را مطالعه کنند و به سخنرانی توجّه نکنند ویا ممکن است درحین سخنرانی یاد داشت برداری کنند و حواس سخنران را پرت کنند.
نحوه نشان دادن تصاویر و شکل ها:
1. در موقع نشان دادن تصاویر، صورت تان رو به شنوندگان باشد نه رو به تصاویری که نشان می دهید.
2. زمانی از تصاویر استفاده کنید که واقعاً مفید و ضروی باشد نه فقط برای خوب جلوه دادن سخنرانی یا سرگرمی
3. از تصاویر و عکس به عنوان تصویر کلی استفاده نکنید.
4. بسیاری از سخنرانان تمامی عکس هایی را که در دسترس دارند به نمایش می گذارند. بهترین عکس ها و تصاویر را در ارتباط با موضوع باید انتخاب کنید.
5. شنیدن در یادگیری های مهم نقشی زیادی دارد. بنابراین نشان دادن تصاویر برای کسی که چشمان خود را بسته تا به طور دقیق به سخنران گوش کند بی فایده است. بنابراین بیشتر متن سخنرانی را باید نکات تشکیل دهند نه تصاویر.
6. در طی سخنرانی و نشان دادن تصاویر، لحن و زیر صدای خود را می توانید برای تأکید نکات اصلی تغییر دهید.
7. از خواندن متنی که بر روی اسلاید یا صفحات پاورپوینت است پرهیز کنید چون حاضران در جلسه می دانند که چگونه بخوانند. این کار ممکن است بی احترامی به شنوندگان تلقی شود.
8. با استفاده از متن سخنرانی شنوندگان را به نکات اصلی آگاه کرده و از تصاویر برای نشان دادن نکات خاص استفاده کنید. به عنوان مثال در مورد موضوع زمین شناسی نگویید در منطقه ای رانش اتفاق می افتد سپس یک تصویر کلی از رانش را نشان دهید. توجّه داشته باشید همه شنوندگان زمین شناس می دانند که یک رانش چگونه است. یک ویژگی خاص نیاز به ارایه تصاویر خاص دارد.
9. تصاویر بی معنی را به شنوندگان نشان ندهید. مثلاً عکس یک فسیل خاص را برای دانشجویان زمین شناسی گرایش آب های زیر زمینی نشان ندهید. چون بیشتر آنها نمی دانند که آیا تصویر فسیل صحیح انتخاب شده است یا نه. بنابراین توجهی به آن نمی کنند.
10. سعی کنید تصاویر یا نمودارهای بسیار پیچیده یا بسیار کوچک را نشان ندهید. اگر مجبور به نشان دادن یک چنین تصاویری شدید، سخنران باید در مورد موضوع، توضیح کافی بدهد.

بسیار سپاسگزارم