فصل دوم -حقوق اساسی مردم

بررسی حقوق بشر در تاریخ گذشته نشان می دهد که از هزاران سال پیش آدمیان به فکر حقوق و تکالیف خود در برابر یکدیگر بوده اند.
برخی معتقدند نخستین پایه گذاران حقوق عام بشری پیامبران و ادیان الهی می باشند. بعضی هم نخستین تلاش بشر را به حمورابی حکمران بابل،حدود 2 هزار سال قبل از میلاد نسبت می دهند.وبالاخره آخرین گام قطعنمه ای است که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در دهم دسامبر 1948 به عنوان « اعلامیه جهانی حقوق بشر » تنظیم وتصویب کرده است .

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حقوق اساسی مردم وملت ایران ونیز امت اسلامی پرداخته ودر چندین اصل کلی وبنیادی بدان تصریح نموده است .


مبحث اول- انواع حقوق مردم در قانون اساسی

بند 1-اصل مساوات وبرابری
بند 2-حقوق زن
بند3 -حقوق سیاسی افراد
بند 4-حقوق اجتماعی مردم ایران: که این بخش خود شامل چند اصل از اصول قانون اساسی می باشد:
الف - حق داشتن شغل مناسب
ب - حق برخورداری از تأمین اجتماعی
ج - حق داشتن مسکن مناسب
د - حقوق فرهنگی ملت در قانون اساسی
ه - حقوق اقتصادی مردم
و - حقوق قضایی افراد در جمهوری اسلامی ایران:که خود شامل چنداصل می باشد

1-حق دادخواهی
در اسلام به اندازه ای که برای اجرای عدالت و قضاوت بحق بین الناس سفارش شده است که میتوان گفت کمتر موضوعی است که تا این حد بدان تأکید شده است .بهمین دلیل قانون اساسی با الهام از این دستورات الهی مقرر می دارد «دادخواهی حق مسلم هر فرد است و هرکس می تواند به منظور دادخواهی به دادگاههای صالح رجوع نماید.بنابراین طبق اصل فوق دولت باید تشکیلات قضایی لازم و دادگاههای صالح به حد لزوم ایجاد نماید.

2- حق انتخاب وکیل برای طرح دعاوی
قانون اساسی دولت را موظف کرده است تا برای کسانی که توانایی انتخاب وکیل را ندارند امکانات تعیین وکیل را فراهم نماید.

مبحث دوم - آزادیهای اساسی مردم

الف - آزادی از دیدگاههای مختلف

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با الهام از منابع ومبانی تفکر اسلامی، دولت را موظف به تأمین آزادیهای مشروع و قانونی ملت ایران می نماید.

ب - اقسام آزادیها

1-آزادی فردی

قانون اساسی در اصل دوم یکی از ارکان وپایه های نظام جمهوری اسلامی ایران را ایمان به خدای یکتا و اعتقاد به لا اله الا الله وتسلیم در برابر او متذکر شده است وبندگی وکرنش در برابر هر آنچه غیر خداست بککلی ممنوع ونا مشروع می باشد.

2 - آزادی فکر وعقیده

پس از آزادی فردی مهمترین آزادیها، آزادی اندیشه و عقیده است.
قانون اساسی در اصل 23 می گوید: تفتیش عقاید ممنوع است و هیجکس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد مؤاخذه قرار داد.
در حکومت اسلامی همان گونه که اشخاص حقیقی در اظهار نظر و عقیده آزادند، اشخاص حقوقی و سازمانها و احزاب وغیره نیز در بیان مطالا وعقاید خود کاملاً آزادند وکسی حق ممانعت از آن را ندارد.

3 - آزادی سیاسی

قانون اساسی در اصول 26 و27 خود به آزادی تشکیل احزاب وجمعیتها و انجمن های سیاسی وصنفی و اسلامی وحتی غیر اسلامی از اقلیتهای دینی شناخته شده اشاره کرده وضمناً متذکر شده که جلوگیری از شرکت افراد در این قبیل اجتماعات ویا شرکت به اجبار در آنها ممنوع می باشد.
قانون اساسی این آزادی رامشروط به اموری کرده است که عبارتند از :
الف:این آزادی نباید به اصول استقلال ،آزادی،وحدت ملی ،موازین اسلامی را نقض کند.
ب: در اجتماعات و راهپیمایی ها حمل سلاح اعم از سلاح سرد و گرم وهرچیزی که موجب ارعاب افراد جامه شود ممنوع است.
ج:از هر گونه اجتماع وراهپیمایی و اظهار نظری که مخل به این مبانی می باشد باید ممانعت به عمل آید.

4 - آزادی در انتخاب شغل و کسب

در اسلام هر نوع کسب وکاری مباح و آزاد است مگر اینکه بر خلاف قوانین شرعی که اسلام فرموده باشد.قانون اساسی نیز بر این اساس در اصل 28 آورده است :هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی ومصالح عمومی وحقوق دیگران نیست برگزیند.

5- آزادی انتخاب محل اقامت

قانون اساسی تابعیت را حق هر فرد ایرانی دانسته و سلب تابعیت از هیچ ایرانی را مجاز نمی داند مگر آنکه خود درخواست نماید ویا از کشور دیگری درخواست تابعیت کند.

6 -سایر اقسام آزادیها

الف- آزادیهای مربوط به فرق اسلامی (غیر شیعی)
ب-آزادیهای مربوط به اقلیتهای مذهبی
ج-آزادیهای مربوط به اقوام وقبایل موجود در ایران