دانشگاه جامع علمی کاربردی – واحد 13




گروه تحصیلی : حسابداری مالی


موضوع تحقیق :
پروژه کارآفرینی
کارآفرینی پرورش گاو شیری
Entrepreneurship Education dairy


استاد: جناب آقای جهانشاهی
محقق : محمد ایمانی نسب
بهار 92





با تشکر
از شما استاد عزیز





تقدیم به
دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی
واحد 13





















فهرست مطالب
عنوان شماره صفحه
خلاصه طرح : 4
فصل اول 5
کلیات 5
1- 1 مقدمه : 6
1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن : 6
محل اجزا : 6
1 – 3 – مشخصات متقاضیان : 6
1 – 4 – دلایل انتخاب طرح : 7
1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه : 7
1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی : 7
تاریخچه و سابقه مختصر طرح : 8
متوسط توليد شير به ازاء هر رأس گاو در يك دوره شيردهي از سال 1940 تا 1995: 11
وضعیت مختصر اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی محل اجرای طرح : 11
مراحل انجام كار : 12
نژادهای گاو: 14
نژاد شیری : 15
نژادها و خصوصيات نژادى گاوهاى شيرى 18
آيرشاير (Ayrshire) 19
بروان سويس (Brown Swiss) 19
گرنزى (Guernsey) 20
هلشتاين - فريژن (Holstein-Friesian) 21
جرزى (Jersey) 21
احتياجات غذائى گاوهاى شيرى 22
انرژى 23
پروتئين 24
مواد معدنى 24
ويتامين‌ها 26
آب 27
متنوع بودن اجزاء تشکيل‌دهندهٔ جيره 28
حجيم بودن جيره (Bulk) 28
خاصيت ملين داشتن (Loxativeness) 28
قيمت (Cost) 28
مواردى که در موقع دادن علوفهٔ خشبى به گاو شيرى بايد در نظر گرفته شوند عبارتند از: 29
فصل دوم 30
روش انجام کار 30
گزارش مختصر بازدید از واحد ها تولیدی با خدماتی مرتبط با موضوع پروژه : 31
بازدید از گاوداری صادقی ( سه راه مگسال ) 31
جنبه های ابتکاری بودن و خلاقیت به کار رفته شده : 31
فهرست تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز و برآورد قیمت آنها : 32
فهرست مواد مصرفی مورد نیاز : 33
مشخصات نیروی انسانی مورد نیاز از لحاظ مفید بودن و توانایی کار : 33
توجیه اقتصادی محصول : 34
روشهای بازاریابی و تبلیغات جهت ( جهت فروش کالا ) 34
فصل سوم 35
امور مالی طرح 35
محوطه سازی : 36
ساختمانها : 36
میزان سرمایه گذاری : 37
محاسبه هزینه ها : 37
محاسبه درآمد : 37
محاسبه سود و زیان ویژه ( ارقام به میلیون ریال ) 38
تاسیسات مورد نیاز : 38
وسایل نقلیه : 39
تاسیسات اداری : 39
هزینه های قبل از بهره برداری : 39
هزینه های جاری : 40
هزینه استهلاک : 40
هزینه سوخت و انرژی : 41
جمع هزینه های جاری طرح : 41
فصل چهارم 42
جمع بندی – نتیجه گیری و پیشنهادات 42
نتایج حاصله از اجرای طرح : 43
منابع و ماخذ : 43

خلاصه طرح :
در این طرح به بررسی پرورش گاو شیری از دیدگاه کارآفرینی پرداخته شده است ، برای بررسی طرح از روش های آماری و اقتصادی و برآورد های مالی استفاده شده است ، این طرح شامل چهار فصل میباشد ، فصل اول به بیان کلیاتی از قبیل مقدمه ، تاریخچه ، مجوز های قانونی مورد نیاز ، وضعیت بازار ، میزان واردات و صادرات و ... پرداخته است ، فصل دوم به بیان روش انجام کار پرداخته است ، بازدید از واحد کاری مشابه ، نیروی انسانی ، نحوه تامین سرمایه و ... از جمله عناوین موجود در این فصل میباشد ، فصل سوم به بررسی طرح از دیدگاه اقتصادی پرداخته است ( طرح توجیهی یا BP ) ، عناوینی از قبیل نیروی انسانی مورد نیاز ، میزان سرمایه گذاری ، مواد اولیه مورد نیاز ، ماشین آلات مورد نیاز و ... از جمله عناوین موجود در این فصل میباشد ، در نهایت فصل چهارم به بیان نتیجه اجرای طرح می پردازد .










فصل اول
کلیات









1- 1 مقدمه :
پرورش و نگهداری از گاو و گاوداری از دیرباز در کشور های مختلف رایج شده است ، گاو به عنوان یکی از حسوانات اهلی بسیار مفید نقش انکار ناپذیری در زندگی انسان ایفا می کند ، از گاو در زمینه های مختلف در دوره های مختلف تاریخ استفاده شده است ، استفاده از شیر گاو که از دیرباز رایج بوده است ، مصرف گوشت و پوست گاو و همچنین ساخ گاو نیز امروزه در کشور های مختلف کاربرد دارد .

1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
پرورش گاو شیری

محل اجزا :


1 – 3 – مشخصات متقاضیان :
نام نام خانوادگی مدرک تحصیلی تلفن



1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
گاو یکی از حیوانات اهلی است که همانطور که در مقدمه بالا به آن اشاره کردیم بسیار مفید و سودمند است و علاوه بر شیر و گوشت از پوست و شاخ آن نیز در صنایع مختلف استفاده می شود ، با توجه به نیاز منطقه به پرورش گاو و همچنین برآورد های انجام شده و تائید سودآورد بودن این طرح و همچنین علاقه ای که به این طرح وجود داشته ، تصمیم به انتخاب این طرح و پرورش گاو شیری گرفته شد .

1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح علاوه بر سوددهی مناسب یکی از نیازهای روزمره زندگی مردم را تامین می کند و همچنین در بخش اشتغالزایی نیز دارای تعداد شاغلین مناسبی میباشد . همچنین این طرح برخلاف سایر طرح ها یکی از طرح هایی است که هیچگونه ضایعاتی ندارد و فضولات حیوانی بعنوان کود در اختیار کشاورزان قرار خواهد گرفت .

1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
میزان اشتغالزایی این طرح 14 نفر است


تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
هزاران سال است كه گاو, جزئي از زندگي روزانه كشاورزي به شمار مي‌آيد انسان در برابر حفاظت, نگهداري و تغذيه اين حيوان, از فراورده‌هاي گوناگون آن استفاده مي‌كرد. نزديك به 6 هزار سال پيش از ميلاد مسيح, بشر شيوه زندگي خود را تغيير داد, شكار حيوانات را كنار گذاشت, به زراعت پرداخت و به اهلي كردن حيوانات همّت گذاشت . نخست, سگ, و سپس گوسفند و بز و بچه گاو را اهلي كرد.
اگر چه چگونگي اهلي شدن گاو كاملاً مشخص نيست, اما زمان آغاز آن از آثار باستاني و نشانه‌هاي باستانشناسي پيدا است, يكي از تمدنهاي نخستين كه به اهلي كردن گاو پرداخت, درخاور ميانه قرار داشت. كتيبه‌اي از معبدي در عراق به دست آمده كه مربوط به 4500 سال پيش از ميلاد مسيح مي‌باشد وشخصي را در حال دوشيدن شير از گاو نشان مي‌دهد.
باستان شناسان چنين نتيجه گيري مي‌كنند كه اهلي شدن گاو در آسيا خاور ميانه بين 4500 تا 6000 سال قبل از ميلاد انجام شده است. شواهدي ديگر نشان مي‌دهد كه در همين زمان, اهلي شدن گاو در اروپا به طور جداگانه‌اي نيز انجام شده است.
برخلاف دنياي قديم, دنياي جديد تا پيش از ورود اسپانياييها به آمريكا, هيچ گاو اهلي در اين قاره وجود نداشت. نخستين گاوهاي اهلي, در آغاز سده شانزدهم, به وسيله مهاجران اسپانيايي به قاره آمريكا آورده شد. البته آمريكاي شمالي داراي نوعي گاوميش بنام باسيون بود كه سرخ‌پوستان موفق به اهلي كردن آن نشده بودند. در آمريكاي جنوبي نيز اصولاً گاوي موجود نبود در استراليا نيز هيچ گاو, خواه وحشي يا اهلي, وجود نداشت و نخستين گاوهاي اين قاره در 18 ژانويه1788 به وسيله مهاجران انگليسي به اين كشور وارد شد.
اكنون نژادهاي اروپايي به طور قابل توجهي در آمريكاي شمالي و جنوبي و استراليا پراكنده‌اند. تا اواسط سده هيجدهم ميلادي گاوهاي كوهان‌دار هندي يا زيبو فقط تا آفريقا و بخش هايي از آسيا گسترش يافته بودند. در اين زمان تعداد زيادي از اين گاوها به آمريكاي شمالي و جنوبي وارد شدند. در ايالتهاي جنوبي آمريكا, گاوداران آمريكايي, نژاد برهمن (Brahman) را با استفاده از اين گاوهاي وارداتي ايجاد كردند. مي‌توان ادعا كرد كه گاو, مهمترين حيواني است كه به وسيله بشر, اهلي شده است شايد كمتر حيواني را بتوان يافت كه تا اين اندازه براي بشر مفيد باشد.
تا قبل از سده هفدهم ميلادي پرورش گاو براساس نياز خانواده‌ها به آنها بود. هر خانواده با توجه به امكانات و نيازش, تعدادي گاو به منظور كار, شخم و استفاده از شير آنها نگهداري مي‌كردند. در سده هجدهم در برخي از نقاط اروپا و آمريكا بعضي از خانواده‌ها تعدادي گاو مازاد بر نياز خود پروزش مي‌دادند و بيشتر آنها را جهت تأمين بقيه مايحتاج زندگي خود به فروش مي‌رساندند. امّا در واقع شروع حرفه گاوداري بصورت متمركز و امروزي از اوايل قرن نوزدهم ميلادي بود بطوريكه با تأسيس انجمن‌ها و سازمانهاي مختلفي در زمينه گاوداري, پيشرفت قابل توجهي در زمينه اصلاح دام, افزايش توليد شير, مديريت و صنعت گاوداري صورت گرفت. دليل ديگري كه پيشرفت صنعت در زمينه اصلاح دام و ژنتيك همراه با افزايش جمعيت و نياز انسان به سبب پيشرفت در حرفه گاوداري در طول دو سده گذشته شد. يكي از مشكلاتي كه گاوداران با آن مواجه بودند فروش شير بود زيرا نگهداري شير به مدت چند روز مشكل مي‌باشد. امّا تأسيس اولين كارخانه پنير سازي در ايالت متحده در سال 1851 در منطقه آيندا, بازاري ساخته شد. اين روش نيز طريقه ديگري براي عمل آوري شير و گسترش بازار عرضه آن فراهم نمود. تأسيس اين كارخانه‌ها, مشكل شير توليدي گاودارها را كه از فروش و ماندن آن ترس داشتند كاهش داد و باعث تشويق آنها در زمينه حرفه شان شد.
عامل اصلي تعيين كننده, قيمت شير, چربي آن است در اروپا در سال 1890 يك آزمايش شيميايي جهت تعيين مقدار چربي شير, ارائه شد. تأسيس ترويج كشاورزي به دستور اسميت- لور در سال 1914 باعث شد كه اطلاعاتي كه در آزمايشگاههاي علمي جمع آوري شد و مستقيماً به گاودارها, عمل آورندگان شير و مشتريها ارائه مي‌شد.
اولين دستگاه شير دوشي در بريتانيا ساخته شد كه بسيار ساده بود. به دنبال آن در سال 1903 الكساندر گيليز استراليايي ماشين شيردوشي جديد را ساخت آقاي گيليز يك كلاهك و يك لايه دروني به ماشيني كه قبلاً در بريتانيا ساخته شده بود اضافه نمود.
همان طور كه گفته شد با افزايش جمعين نياز به شير و فرآورده‌هاي آن به شدت افزايش يافت بنابراين ميزان شير توليدي به ازاء هر رأس گاو نمي توانست جوابگوي نياز جامعه باشد. از اين رو با استفاده از تكنولوژيهاي علمي و متخصصين اين رشته, پيشرفت چشمگيري در يك قرن اخير به وجود آمد.
از سال 1900 تا 1940 توليد شير به ازاء هر رأس افزايش چنداني نداشت ليكن بين سالهاي 1940 تا 1985 توليد شير تقريباً 5/2 برابر افزايش يافت و طي 10 سال اخير ميانگين توليد هر گاو حدوداً 123 كيلوگرم افزايش يافت مهمترين عوامل اصلي در بروز اين افزايش دخيل بود. عبارت بودند از: بهبود چشمگير تغذيه ومديرت گاوداريها همراه با تلاش جهت دستيابي به توان ژنتيكي بالا جدول زير ميزان افزايش توليد شير بر اساس داده‌هاي حاصل از مؤسسه كشاورزي آمريكا از سال 1940 تا سال 1995 را نشان مي‌دهد. با توجه به اين داده‌ها افزايش توليد شير در طول پنج دهه به اندازه 338% درصد افزايش داشته است


متوسط توليد شير به ازاء هر رأس گاو در يك دوره شيردهي از سال 1940 تا 1995:

سال توليد شيرروزانه (Kg/day) توليد سالانه (دوره شيردهي) Kg/year))
1940 7 2096
1950 8 2410
1960 6/10 2188
1970 7/14 4423
1975 7/15 4699
1980 0/18 5394
1985 7/19 5908
1990 4/23 6705
1995 9/24 7462

وضعیت مختصر اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی محل اجرای طرح :
محل انتخاب شده برای اجرای طرح بدلیل وجود چند مرکز پرورش گاو شیری در آن منطقه دارای وضعیت مناسبی میباشد و بدلیل موقعیت روستایی منطقه مناسب برای تاسیس گاوداری میباشد ، دسترسی به مواد مورد نیاز برای گاورداری و همچنین فاصله مناسب با شهر یکی دیگر از فاکتور های مناسب محل اجرای طرح می باشد .


مراحل انجام كار :
شايد مهم‌ترين حيوانى که بشر موفق به اهلى کردن آن شده گاو بوده است. قبل از اهلى کردن گاو مثل ساير حيوانات جهت استفاده از گوشت و پوست آن توسط بشر شکار مى‌شد. پس از اهلى شدن، گاو را مى‌توان دايهٔ افراد بشرى ناميد. به‌طور يقين محل و تاريخ دقيق اهلى کردن گاو و استفاده از محصولات آن معلوم نيست و اولين قومى که موفق به اهلى نمودن گاو شده است مشخص نيست. اکثر مورخان عقيده دارند که اقوام آسياى مرکزى اولين قومى هستند که گاو را در سرزمين خود اهلى کرده‌اند و تاريخ آن را بين ۶ تا ۱۰ هزار سال قبل از ميلاد مسيح تخمين زده‌اند.
زمانى‌که بشر گاو را اهلى کرد توليد مداوم و پيوستهٔ آن براى افراد بشرى محرز نبود. با پيشرفت تمدن بشرى و هرچه بيشتر مشخص شدن اهميت زراعت در زندگي، گاو به‌خاطر داشتن استعداد زياد در انجام کارهاى کشاورزى (شخم‌زنى، باربرى) در زندگى روزمره افراد موقعيت به‌خصوصى يافت و با به‌کارگيرى اين حيوان در امر زراعت و بيشتر شدن محصولات و توليدات زراعى در زندگى مردم تحول بزرگى به‌وجود آمد و بشر توانست با زياد توليد کردن محصولات زراعى در رفاه بيشترى زندگى کند. در حال حاضر على‌رغم مکانيزه شدن اکثر کارهاى کشاورزى باز تعداد زيادى از گاوهاى موجود در دنيا براى شخم‌زنى، باربرى و ساير کارهاى روزمره افراد بشرى مورد استفاده قرار مى‌گيرد. به‌علت حمايت بشر از اين حيوان و فراهم نمودن شرايط مناسب براى زندگى پس از اهلى کردن توليدمثل گاو بهتر و تعداد گاوها روزبه‌روز بيشتر شد.
به دليل عضلانى بودن و استعداد چاق شدن گاو و توليد زياد شير بيش از نياز گوسالهٔ خود بشر توانست علاوه بر انجام کارهاى زراعى در موارد مختلفى از حيوان استفاده بکند.
با زياد شدن جمعيت و افزايش تقاضا براى شير و گوشت گاو، عده‌اى از مردم به‌جاى زراعت به چوپانى و پرورش گاو روى آورده‌اند، اين دسته از مردم به‌صورت کوچ زندگى مى‌کرده‌اند و براى تهيه علوفهٔ مورد نياز گلهٔ خود همواره در حرکت بوده‌اند.
در همين اوان اقوام بشرى بدون دانستن اهميت و ارزش غذائى شير آن را به‌عنوان يکى از بهترين مواد غذائى مورد استفاده قرار مى‌دادند. به‌تدريج ارزش اقتصادى اين حيوان روزبه‌روز زيادتر شد به‌طورى که اساس کشاورزى قرار گرفت و در آسياى مرکزى واحد اقتصادى به‌شمار مى‌رفت و شاخص دارائى اشخاص و اقوام بود و ثروت هر فرد يا هر قبيله يا هر جامعه را از روى تعداد گاوهاى آنان قياس مى‌نمودند و بقيه اموال و دارائى‌ها را از روى گاو اندازه مى‌گرفتند.
اين طرز اندازه‌گيرى ثروت هنوز هم در بعضى از کشورهاى آسيائى و آفريقائى متداول است. ارزش گاو در مصر و بابل از چهارهزار سال قبل از ميلاد مسيح کاملاً معلوم بوده است و اهميت اين حيوان آن‌قدر زياد بود که بشر آن روز رب‌النوع زراعت و ازدياد محصولات کشاورزى را به‌صورت گاو ترسيم مى‌کرد.
مردمان آن دوره بدون اينکه شناخت کافى و علمى از ارزش غذاى شير داشته باشند براى شير و فرآورده‌هاى آن اهميت زيادى قائل مى‌شدند و از آنها در روزهاى سخت جنگ استفاده مى‌کردند.
با گذشت زمان، زيادتر شدن جمعيت و هرچه بيشتر مشخص شدن ارزش غذائى شير و گوشت و پس از اينکه مردم صحراگرد در يک جا ساکن شدند، تقاضا براى شير و گوشت گاو بيشتر شد، پرورش و نگهدارى گاو سودمندتر گرديد، پرورش‌دهندگان گاو شروع کردند به انتخاب حيوانى که صفات مطلوبى مثل رشد سريع استعداد چاقى و توليد زياد شير داشتند.
انتخاب گاو به‌طور مستمر صورت مى‌گرفت و با افزايش جمعيت و زياد شدن دانش و اطلاعات افراد نياز روزافزون به توليدات گاو، رفته‌رفته انتخاب گاو به‌صورت جهت‌دار درآمد و اين انتخاب و اصلاح گاو تا جائى پيش رفت که سبب به‌وجود آمدن تيپ و نژادهاى مختلفى در اين حيوان شد.

نژادهای گاو:
تیپ گوشتی (Beff-Type)
تیپ دومنظوره (Dual purpose)
تیپ شیری
گاوهای ایرانی
در اثر پيشرفت‌هاى که در اصلاح گاو به‌وجود آمد پرورش‌دهندگان شروع به انتخاب گاو براى اهداف مختلف و تلاقى اين گاوها با يکديگر کردند. خوشبختانه به‌علت متفاوت بودن ژن‌هاى انتقالى از والدين به اولاد در نتيجه گاوهائى با تيپ‌ها در هر تيپ نژادهايى مختلفى به‌وجود آمدند که اين گاو در مقايسه با گاوهاى عادى و يا با گاوهائى براى منظورهاى ديگرى از ترکيب صفات بسيار خوبى برخوردار بودند اين تيپ‌ها عبارتند از: تيپ گوشتي، تيپ شيري، تيپ دو منظوره و تيپ گاوهاى کار و کِششى.


نژاد شیری :
نژادها و خصوصیات نژادی گاوهای شیری
احتیاجات غذائی گاوهای شیری
تغذیهٔ گاوهای شیری
بیماریها
فیزیولوژی تولید و ترشح شیر
تا قبل از سال ۱۸۵۰ در امر پرورش گاو و توليد شير تغييرات کمى رخ داده است گاوهائى که پرورش مى‌شدند اکثراً چندمنظوره بودند و باتوجه به فراوانى علوفه در بهار و تابستان زايش‌ها اغلب فصلى بود و بدين ترتيب شير و فرآورده‌هاى آن در اين فصول زياد و در فصول بعدى به حداقل خود مى‌رسيد. توليد شير به‌ تعداد کمى گاو که توسط افراد خانه پرورش داده مى‌شود محدود مى‌گرديد. نحوهٔ نگهدارى و پرورش گاو در مقايسه با استانداردهاى کنونى خيلى ضعيف بود. پرورش و نگهدارى گاو اکثراً در روستاها صورت مى‌گرفت. در مواردى که فاصلهٔ روستا از شهر دور و در فصولى که توليد شير زياد بود امکان رسانيدن هر روز شير به بازار نبود. مدرن شدن، سهولت در حمل و نقل، بسته‌بندى شير، سرد کردن مکانيکى شير، توليد پنير، تغليظ کردن شير ساير فاکتورهاى ديگر سبب انگيزه و نگهدارى و پرورش گاو بيشتر و در نتيجه توليد شير بيشتر شد.
با زياد شدن جمعيت و هرچه بيشتر مشخص شدن ارزش غذائى شير و تقاضاى زياد براى شير پرورش‌دهندگان گاو در نقاط مختلف دنيا، در اثر انتخاب‌هاى مکرر و اصلاح گاوهاى آنها موفق به ايجاد نژادهاى مختلفى از گاوهاى شيرى شدند.
با کشف تکنيک‌هاى اسپرمگيرى و نگهدارى اسپرم، تلقيح مصنوعي، و اختراع ماشين‌هاى شيردوشى در سال ۱۹۰۵ روند تازه‌اى در صنعتى شدن گاودارى به‌وجود آمد و گاودارى‌هاى مدرن روزبه‌روز زيادتر و تعداد گاو در نقاط مختلف جهات افزايش يافت.
گاو شيرى حيوان عادت‌پذيرى است روى اين اصل تغيير در کارهاى روزمره‌اى که در مورد حيوان انجام مى‌گيرد مثل تغيير ساعات شيردوشى يا عوض شدن شيردوش سبب کاهش توليد شير خواهد شد. گاو شيرى بايد هر روز در طول هفته به مرتب ۲ يا ۳ بار دوشيده شوند. سالن شيردوشى و طويله بايد تميز نگه‌داشته شوند، در گاودارى‌هائى که گاوها به‌صورت بسته نگهدارى مى‌شوند، در زمستان بايد همه روزه در ساعاتى که گاوها در بيرون هستند مدفوع تميز بشود.
سالن شيردوشى در جريان رفت‌‌ و آمد حيوانات براى شيردوشى کثيف مى‌شود، اين سالن بايد براى انجام کارهاى شيردوشى به‌طور مرتب شسته شود، حشرات مزاحم داخل و اطراف تأسيسات گاودارى بايد کنترل شود.
مدير گاودارى بايد عمل رکوردگيرى را انجام بدهد. رکوردگيرى براى افزايش توليد شير و توليدمثل لازم و ضرورى است زيرا با توجه به رکورد افراد مى‌توان گاوهائى که توليد آنها کم و يا استعداد توليدمثل کمى دارند حذف نمود. در رکوردگيري، دفعات جفتگيرى به ازاء يک بار آبستن شدن، رکورد سلامتى افراد گله، کارهاى خريد و فروش، تماماً بايد تثبيت شوند.
سرمايه لازم براى گاوهاى شيرى زياد است، و جهت موفقيت در اين امر، شخص بايد صبور بوده و اطلاعات لازم جهت اين کار را داشته باشد. تعداد ساعات لازم براى هر رأس گاو در طول سال در حدود ۲۷ ساعت است (در شرايط مکانيزه). سود حاصل از گاودارى بستگى به قيمت علوفه و ساير هزينه‌ها دارد. مديريت خوب لازم است که بتواند از هر ساعت کارى که براى گاودارى انجام داده مى‌شود درآمد بيشترى عايد بکند. بعضى از مزاياى پرورش گاوهاى شيرى عبارتند از: ۱. گاوهاى شيرى مقدار زيادى از علوفه خشبى استفاده مى‌کنند در صورتى‌که به مصرف گاو نرسد بايستى دور ريخته شوند. ۲. از فروش شير در طول سال يک درآمد ثابت حاصل مى‌شود. ۳. از نيروى کارگران گاودارى در تمام طول سال استفاده مى‌شود. ۴. در صورت اعمال مديريت صحيح مرگ و مير کمتر خواهد بود.
معايب پرورش گاو شيرى: ۱. سرمايه زيادى لازم است. ۲. کار و زحمت زيادى دارد و عمليات شيردوشى به‌طور منظم در هر روز بايد انجام گيرد. ۳. قبل از شروع به اين کار شخص بايد از تجربه خوبى برخوردار باشد. ۴. مدت زمان طولانى لازم است که يک گله پرشير به‌وجود آيد.
تقاضا براى شير در هر جامعه‌اى به تعداد جمعيت، قدرت خريد مردم و مصرف سرانه شير هر فرد در آن جامعه بستگى دارد. مواد جايگزينى که به‌جاى شير مورد استفاده قرار مى‌گيرد نيز مقدار مصرف شير را تحت تأثير قرار مى‌دهد.




نژادها و خصوصيات نژادى گاوهاى شيرى
آیرشایر (Ayrshire)
بروان سویس (Brown Swiss)
گرنزی (Guernsey)
هلشتاین - فریژن (Holstein-Friesian)
جرزی (Jersey)
گاوهائى که به‌عنوان نژاد شيرى پرورش داده مى‌شوند در اثر انتخاب و اصلاح آنها به‌مدت زمانى طولانى در جهت توليد بيشتر شير به‌وجود آمده‌اند. صفات ديگرى که در گاوهاى شيرى بيشترى در نظر گرفته مى‌شوند عبارتند از:
۱. رنگ و تيپ شيروارى.
۲. نژاد انتخاب شده در منطقه عموميت داشته باشد.
۳. تقاضا به توليدات او در جامعه وجود داشته باشد.
۴. مورد علاقه شخص دامپرور باشد.
عموميت داشتن يک نژاد در يک منطقه سبب مى‌شود که اصلاح و بهبود آن بهتر صورت بگيرد، علاوه بر اين گاودار مى‌تواند حيوانات اضافى در گله خود را بفروشد و برعکس در صورت نياز به تليسه جهت جايگزينى و يا گاو نر به‌عنوان پدر گله به‌راحتى از منطقه تأمين بکند. در موقع انتخاب بايد بيشتر در انتخاب افرادى که توليد زيادى دارند تأکيد بشود تا نژاد درصد چربى شير در نژادهاى مختلف متفاوت است، در بعضى از جوامع تقاضا براى شير با درصد چربى بالا بيشتر است ولى در بعضى ديگر جوامع برعکس است.

آيرشاير (Ayrshire)
خاستگاه آيرشاير اسکاتلند است، رنگ در اين نژاد قرمز و سفيد است و ممکن است قهوه‌اى و سفيد باشد. از خصوصيات نژادى آيرشاير نحوهٔ اتصال محکم پستان به بدن، فرم شاخ‌ها و تناسب اندام مى‌باشد. در مقايسه با ساير نژاد نسبتاً شرور ولى قابليت چريدن (Grazing ability) خوبى دارد.

بروان سويس (Brown Swiss)
خاستگاه اين نژاد از کشور سويس است. رنگ آن قهوه‌اى روشن يا تيره است. براون سويس بعد از هلشتاين بزرگترين نژاد از نژادهاى شيرى است. بسيار آرام است، به علت داشتن اندازهٔ بدن نسبتاً بزرگ، سفيد بودن چربى بدن براى توليد گوشت مناسب است. نژادى است ديررس، قابليت چريدن در اين نژاد خوب است. مقاومت زيادى در مقابل تغييرات شديد آب و هوائى دارد بدون اينکه در مقدار توليد شير آن تغييرى محسوسى روى دهد.


گرنزى (Guernsey)
خاستگاه گرنزى از جزيره‌اى به همين نام در فرانسه است، رنگ در اين نژاد آهوئى روشن و يا تيره است که ممکن است لکه‌هاى سفيدى در نقاط مختلف بدن داشته باشد. نژادى است زودرس با جثهٔ کوچک.
نژادى نسبتاً آرام و عادت‌پذير است. استعداد چريدن آن ضعيف و رنگ شير و چربى بدن او زرد رنگ است از نظر توليد گوشت اهميت چندانى ندارد.



هلشتاين - فريژن (Holstein-Friesian)
بزرگترين و پراکنده‌ترين نژاد، در بين نژادهاى گاوهاى شيرى است. رنگ آن سياه- سفيد و يا قرمز-سفيد است، خاستگاه آن هلند بوده ولى در اکثر نقاط پراکنده شده است، قابليت سازگارى بيشترى دارد، مقاومت آن در برابر سرما بيشتر است، استعداد چريدن آن ضعيف است. به‌علت رشد سريع کيفيت بهتر گوشت، براى توليد گوشت نيز مناسب است.

جرزى (Jersey)
نژاد جرزى از نظر جثه کوچکترين نژاد در بين نژداهاى شيرى است. شير نژاد جرزى بالاترين درصد چربى را دارد. گاو نژاد جرزى حساس و شرور است.
نژادى است زودرس، رنگ شير اين نژاد زرد رنگ است. رنگ حيوان آهوئى يکدست و ممکن است لکه‌هاى سفيدى هم داشته باشد.

احتياجات غذائى گاوهاى شيرى
بيش از ۵۰ درصد هزينه‌هاى توليد شير را غذا تشکيل مى‌دهد؛ براى اينکه، بتوان از گاوهاى شيرى سود بيشترى به‌دست آورد، مى‌بايد حيوان با استفادهٔ از جيرهٔ غذائى بالانس شده‌اى تغذيه بشود. توليد شير در گاو تحت تأثير دو فاکتور محيطى و ژنتيکى است.
۲۵ درصد تفاوت در توليد شير بين گاوهاى تحت‌تأثير توارث و ۷۵ درصد بقيه از فاکتورهاى محيطى ناشى مى‌شود، در بين فاکتورهاى محيطي، تغذيه اثر عمده‌اى در مقدار توليد شير دارد و تغذيهٔ صحيح و خوب سبب مى‌شود که حيوان بتواند به ماکزيمم پتانسيل توليد خود برسد. مواد مغذى در حيوانات شيرده در موارد زير مورد استفاده حيوان قرار مى‌گيرد: ۱. احتياجات نگهدارى حيوان که با توجه به اندازهٔ بدن حيوان تغيير مى‌کند. ۲. رشد حيوان (در مواردى که گاو جوان و هنوز رشد آن به اتمام نرسيده است). ۳. ترميم ذخاير از دست‌رفتهٔ بدن در جريان لاکتاسيون. ۴. رشد جنين در مورد گاوهاى آبستن. احتياجات آبستنى براى ۶ ماه اول کم ولى در ۳ الى ۲ ماه آخر آبستنى مقدار آن زياد مى‌شود. ۵. توليد شير. احتياجات توليد شير با توجه به مقدار و ترکيبات شير تغيير مى‌کند. احتياجات نگهدارى و توليد شير دو فاکتور مهم و اساسى در نوشتن جيره غذائى گاوهاى شيرى است. براى توليد شير زياد و اقتصادى حيوان احتياج دارد که به‌درستى تغذيه بشود، در صورت عدم تغذيهٔ کافي، حيوان از ذخائر بدنى خود استفاده خواهد کرد که نتيجه آن کاهش توليد شير است.
در مواردى که جيره غذائى حيوان با توجه به نيازمندى‌هاى آن تأمين نشده باشد، مواد مغذى وارد شده به بدن به ترتيب در تأمين احتياجات نگهداري، توليدمثل، رشد و توليد شير به‌کار گرفته مى‌شود. توليد شير و پرورش گاو شيرى موقعى اقتصادى و مقرون به صرفه خواهد بود که گاو بتواند ماکزيمم توليد شير را داشته باشد. در صورت تغذيهٔ سنگين حيوان چاق شده و هزينه توليد شير افزايش خواهد يافت احتياجات غذائى گاوهاى شيرى در جدول زير نشان داده شده است.

جدول احتیاجات غذایی روزانه
انرژى
کمبود انرژى متداول‌ترين کمبود مواد مغذى در جيره غذائى گاوهاى شيرى است. در صورت پائين بودن انرژى جيرهٔ غذائى حيوان نخواهد توانست به ماکزيمم توليد شير خود برسد.
بيشتر انرژى موردنياز حيوان از طريق کربوهيدرات‌ها و چربى‌هاى موجود در علوفه خشبى و دانه‌ها تأمين مى‌شود، به‌جز گاوهائى که توليد کمى دارند، تمام گاوها در کنار علوفه خشبى به مقدارى مواد دانه‌اى متناسب با مقدار توليد شير آنها نياز دارند.
پروتئين
پروتئين‌ها براى رشد، تجديد بافت‌هاى قدمى بدن، توليد شير، و رشد جنين لازم و ضرورى هستند. در مورد گاوهاى شيرى وجود منبع پروتئينى با کيفيت خوب در جيرهٔ غذائى حيوان ضرورى نيست. گاوهاى شيرى در شکمبه خود ميکرواورگانيسم‌هائى دارند که اين ميکرواورگانيسم‌ها مى‌توانند بيشتر اسيدهاى آمينه حيوان را سنتز بکنند. احتياجات پروتئينى گاوهاى شيرى معمولاً بر مبناى قابل هضم محاسبه مى‌شود.
مقدار پروتئينى که به‌وسيلهٔ مواد دانه‌اى بايد تأمين بشود به نوع و کيفيت علوفه خشبى بستگى دارد که حيوان از آن تغذيه مى‌کند. با افزايش علوفه لگومينوز در جيره درصد پروتئين مورد نيازى که به‌وسيلهٔ مخلوط دانه‌ها بايد تأمين بشود کاهش پيدا مى‌کند.
اگر مقدار پروتئين جيره بيش از نياز حيوان باشد اضافى پروتئين به‌صورت انرژى مورد استفاده قرار خواهد گرفت که تحت شرايطى قيمت تمام شده هر واحد شير افزايش خواهد يافت. با توجه به گرانى قيمت مواد غذائى پروئين‌دار بايد مقدار پروتئين با توجه به نياز حيوان تأمين بشود.

مواد معدنى
مواد معدنى در حدود ۵ درصد وزن حيوان را شامل مى‌شود، مواد معدنى عمده عبارتند از کلسيم و فسفر که قسمت اصلى اسکلت حيوان را تشکيل مى‌دهند.
گاوهاى شيرى به مواد معدنى بيشترى نياز دارند، بيش از حدى که حيوان بر رشد خود و جنين خود نيازمند است. شير در حدود ۷/۰ درصد مواد معدنى دارد، بنابراين، گاوى که ساليانه در حدود ۶۸۰۰ کيلوگرم شير توليد مى‌کند، نزديک به ۴۸ کيلوگرم مواد معدنى به‌صورت شير از بدن خارج مى‌سازد، جهت مقايسه قابل ذکر است که ۳ گوسالهٔ نر اخته وقتى وزن معادل ۴۵۳ کيلوگرم توليد مى‌کنند حدود ۴۸ کيلوگرم مواد معدنى مصرف مى‌کنند. اين نشان مى‌دهد که يک گاو شيرى مقدار بيشترى مواد معدنى از طريق شير در يک دورهٔ لاکتاسيون از بدن او خارج مى‌کند تا سه گوسالهٔ نر اخته که مى‌توانند در مدت مشابه آن را در بدن همراه با گوشت توليدى ذخيره بکنند.
علاوه بر اين گاوهاى شيرى به مواد معدنى جهت تأمين احتياجات نگهدارى خودش، رشد جنين، و در صورت جوان بودن رشد بدنى خود نيازمند است.
گاوهاى شيرى در هر سن و در هر دورهٔ لاکتاسيون بيشتر از کمبود فسفر رنج مى‌برد تا کمبود ساير مواد معدني.
در سال‌هاى اخير به‌علت تغييراتى که در تغذيهٔ گاوهاى شيرى به‌وجود آمده کمبود فسفر اهميت زيادى دارد. بعضى از اين تغييرات عبارتند از: ۱. افزايش توليد محصولات زراعى به علت به‌کار بردن واريته‌هاى اصلاح شده و به‌کار بردن کود ازتهٔ زياد که سبب خالى شدن فسفر خاک مى‌شود. ۲. در اکثر موارد بيشتر اجزاء جيره را يونجه خشک تشکيل مى‌دهد و يونجه يک منبع خوب کلسيم است (در يونجه نسبت کلسيم به فسفر معمولاً ۶:۱ يا ۸:۱ است). ۳. تغذيهٔ بهتر و اصولى گاو شيرده سبب مى‌‌شود که توليد شير زياد شود و در نتيجه همراه شير مقدار قابل ملاحظه‌اى فسفر از بدن حيوان خارج مى‌گردد.
بهتر است جهت رفع هرگونه کمبود در مواد معدنى کمياب يد، کبالت، مس، منيزيم و روى در صورت کمبود اين مواد در غذاها، به‌صورت مکمل‌هاى معدنى در جيره قرار داده شوند؛ نمک و ساير مواد معدنى مى‌توانند در مخلوط کنسانتره وارد شوند، معمولاً در حدود ۱% نمک و ۱% ساير موادمعدنى در جيره گنجانيده مى‌شوند؛ در مواردى که هم نمک و ساير مکمل‌هاى معدنى را مى‌توان به‌صورت بلوک‌هائى در دسترس حيوان قرار داد.

ويتامين‌ها
گاوهاى شيرى براى توليد، رشد، توليدمثل و سلامتى مثل ساير حيوانات احتياج به ويتامين دارند.
ازميان ويتامين‌ها احتمالاً گاو تنها به ويتامين‌هاى A و D ممکن است کمبود نشان بدهند ويتامين k و ويتامين‌هاى گروه B در بدن حيوان ساخته مى‌شوند و ويتامين E به مقدار فراوانى در انواع مختلف غذاها وجود دارد.
کمبود ويتامين A سبب آسيب ديدن دفاعى عصبى و پوست بدن مى‌شود. در صورت کمبود ويتامين A گوساله‌ها ممکن است ضعيف، مرده و يا کور به‌دنيا بيايند. کمبود ويتامين A بيشتر در مواقعى اتفاق مى‌افتد که حيوان به علوفهٔ سبز خوب دسترسى باشند.
بنابراين، وقتى حيوان با علوفه با کيفيت پائين تغذيه مى‌شود بايد علوفه با کيفيت خوب و يا ويتامين A به جيره افزوده شود.
در مواردى که گاوهاى شيرى به‌صورت بسته نگهدارى مى‌شوند ممکن است حيوان دچار ريکتز بشود که به‌علت کمبود ويتامين D است.

آب
گاوهاى شيرى روزانه به مقدار زيادى آب احتياج دارند و در مواردى که توليد حيوان به ماکزيمم مى‌رسد احتياج حيوان به آب نيز زيادتر مى‌شود.
گاو روزانه ۴۵ تا ۹۰ ليتر آب مى‌آشامد؛ بعضى از گاوها بيشتر از اين مقدار هم آب مصرف مى‌کنند. مقدار آبى که روزانه حيوان مصرف مى‌کند به اندازهٔ بدن، مقدار شير توليدي، درجهٔ حرارت و رطوبت محيط، درجهٔ حرارت آب و رطوبت غذاى مصرف بستگى دارد.
در هواى سرد براى جلوگيرى از يخ زدن آب، بهتر است آب موجود در آبشخوار گرم نگهداشته شود. دفعات آبدهى در مقدار آب مصرفى و توليد شير حيوان تأثير دارد، گاوهائى که به‌صورت بسته نگهدارى مى‌شوند، اگر به‌طور مرتب آب در اختيار داشته باشند ۳-۴% بيشتر از موقعى که روزانه دوبار آب در اختيار آنها گذاشته بشود، شير توليد مى‌کنند.
علاوه‌بر کامل بودن مواد مغذى جيرهٔ غذائي، فاکتورهاى زير بايد در جيرهٔ غذائى گاوهاى شيرى در نظر گرفته شوند: ۱. خوشمزگي(Palatability): اگر گاو غذا نخورد، توليدى نخواهد داشت؛ بنابراين، خوشمزه و مورد پسند بودن غذا براى حيوان مهم است؛ از دادن علوفه کپک زده، گل آلوده، سيلوى کپک زده، لزج و يا آرد شده جلوگيرى بايد کرد. ۲. آماده کردن (Preparation): دانه‌ها را بهتر است به‌صورت بلغور و يا خرد شده در اختيار حيوان قرار داد، گاو کنسانتره پلت شده را که گرد و خاک کمترى دارد، نسبت به مواد دانه‌اى آسياب شده به‌راحتى و به مقدار زيادى مى‌خورد و در اين صورت، مقدار شير بيشترى توليد خواهد کرد؛ ولى ريز بودن علوفهٔ خشبى سبب کاهش درصد چربى شير خواهد شد، زيرا علوفهٔ خرد شده و پلت شده شبب مى‌شود که درصد اسيدهاى چرب فرار شکمبه کمتر بشود که نتيجه‌ آن کاهش درصد چربى است.
متنوع بودن اجزاء تشکيل‌دهندهٔ جيره
هرچقدر اجزاء تشکيل‌دهندهٔ جيره بيشتر باشد بهتر است؛ در اين صورت، خوشمزه و قابل پسند بودن تک‌تک اجزاء تشکيل‌دهنده مهمتر از تعداد اجزاء تشکيل‌دهنده است؛ در هر صورت مقدارى علوفهٔ خشبى در جيره بايد وجود داشته باشد.

حجيم بودن جيره (Bulk)
على‌رغم مدرن بودن و به‌کار گرفتن مقدار زيادى کنسانتره در جيره‌هاى غذائى امروزه جيره گاوهاى شيرى موقعى مطلوب است که تا اندازه‌اى پرحجم باشد.

خاصيت ملين داشتن (Loxativeness)
گاوهائى که به مقدار متعادلى از علوفهٔ خشک لگومينوز و يا به مقدار کمترى سيلو استفاده مى‌کنند، کمتر دچار يبوست مى‌شوند ولى علوفهٔ گرامينه و يا کاه در اکثر موارد سبب يبوست و ناراحتى در حيوان مى‌شوند. يبوست مى‌تواند با استفادهٔ از يونجهٔ تر، سبوس گندم و يا ملاس برطرف بشود.

قيمت (Cost)
قيمت تمام شده جيره غذائى مهم است ولى مهمتر از آن درآمد خالص است بنابراين، در موقع تأمين غذا و جيرهٔ غذائى بهتر است درآمد خالص نسبت به هزينه‌ها و هر تن و يا يک بسته غذا در نظر گرفته شود.
مواردى که در موقع دادن علوفهٔ خشبى به گاو شيرى بايد در نظر گرفته شوند عبارتند از:
۱. يک گاو شيرى روزانه به ازاء هر ۱۰۰ کيلوگرم وزن زنده ۲-۳ کيلوگرم يونجهٔ خشک مى‌تواند بخورد.
۲. سه کيلوگرم سيلو معادل يک کيلوگرم يونجهٔ خشک است، پائين بودن ارزش غذائى سيلو به‌علت داشتن مقدار زيادى رطوبت است.
۳. سه کيلوگرم يونجه تقريباً به اندازهٔ ۲ کيلوگرم مواد دانه‌اى انرژى توليد مى‌کند.
۴. يک گاو روزانه در حدود ۴۵ تا ۹۰ کيلوگرم علف مرتع که به‌طور متوسط ۷۰-۸۵ درصد رطوبت دارد مى‌تواند بخورد که اين مقدار علف در حدود ۸ تا ۲۷ کيلوگرم مادهٔ خشک دارد. اگر کيفيت علوفهٔ خشبى خوب باشد حيوان مقدار بيشترى خواهد خورد، در نتيجهٔ حيوان به کنسانتره کمترى نياز خواهد داشت. نسبت علوفه خشبى به کنسانتره در جيرهٔ بايد از نظر اقتصادى معين بشود که اين نسبت بستگى به قيمت شير، مقدار شير توليدى و غيره دارد.
در موقع دادن کنسانتره ضمن در نظرگرفتن ترکيب شير اجراء تشکيل‌دهندهٔ جيره بايد از نظر خوشمزگي، کيفيت شير و قيمت تمام شده مورد بررسى قرار گيرد.










فصل دوم
روش انجام کار






گزارش مختصر بازدید از واحد ها تولیدی با خدماتی مرتبط با موضوع پروژه :

بازدید از گاوداری صادقی ( سه راه مگسال )
در بازدید بعمل آمده از گاوداری صادقی با دستگاهها و نحوه ساخت گاوداری و انواع و اقسام سالن های موجود آشنا شدیم ، این گاوداری یکی از گاوداری بزرگ استان میباشد که با بهره گیری از سیستم های مکانیزه شیردوشی و سیستم های پیشرفته بهداشتی یکی از نمونه ترین گاوداری های ایران است ، بازدید از این مرکز آشنایی مناسبی را برای تاسیس گاوداری ایجاد نمود .

جنبه های ابتکاری بودن و خلاقیت به کار رفته شده :
1 - استفاده از سیستم های نوین در طراحی ساختمان های گاوداری
2 – استفاده از سیستم مکانیزه شیردوشی
3 – استفاده از سیستم هشدار دهنده بیماری – برای اولین بار در ایران




فهرست تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز و برآورد قیمت آنها :



فهرست مواد مصرفی مورد نیاز :


مشخصات نیروی انسانی مورد نیاز از لحاظ مفید بودن و توانایی کار :


توجیه اقتصادی محصول :


روشهای بازاریابی و تبلیغات جهت ( جهت فروش کالا )
بازاریابی در فروش محصولات این طرح صرفا بصورت بازار یابی از طریق فردی و با روش فرد به فرد است که در این روش با استخدام نیروی متخصص بازاریاب اقدام به تبلیغ محصول در محیط های فروش نموده و از این طریق جلب مشتری می شود ، البته برای تبلیغ بهتر می توان از روش های تبلیغاتی دیگری مانند چاپ اقلام تبلیغاتی مانند تقویم و لیوان و خودکار های تبلیغاتی نیز استفاده نمود .










فصل سوم
امور مالی طرح






محوطه سازی :


ساختمانها :




میزان سرمایه گذاری :


محاسبه هزینه ها :


محاسبه درآمد :



محاسبه سود و زیان ویژه ( ارقام به میلیون ریال )


تاسیسات مورد نیاز :


وسایل نقلیه :


تاسیسات اداری :


هزینه های قبل از بهره برداری :



هزینه های جاری :


هزینه استهلاک :




هزینه سوخت و انرژی :


جمع هزینه های جاری طرح :











فصل چهارم
جمع بندی – نتیجه گیری و پیشنهادات






نتایج حاصله از اجرای طرح :
با توجه به مطالعات انجام شده و برآورد های مالی صورت گرفته بر روش مرکز پرورش گاو شیری و با توجه به نیاز حال حاضر منطقه و کشور به تولید این محصول و همچنین با توجه به وضعیت سوددهی و اشتغالزایی طرح می توان این طرح را یکی از طرح های زود بازده و پر سود در بخش دامداری دانست و به این گونه نتیجه گیری کرد که در صورت بهره گیری از نیروی انسانی متخصص و بهره گیری از منابع مالی مناسب می توان مرکز را به دستگاههای و تجهیزات روز دنیا مجهر نمود تا در کیفیت محصول به سطح کیفی روز دنیا رسید .

منابع و ماخذ :
1 – ماهنامه دامپروری روز شماره 142 ، ص63 گردآورنده : دکتر حسین محمدزاده – محقق و استاد دانشگاه تهران 1385
مرکز اسناد و مدارک و اطلاعات علمی تهران
Www.IRandoc.ac.ir/persian/article

















1