بسمه تعالی

مسائل اخلاق کار
اگرچه کار جوهر وجودی آدمی است اما این جوهر به صورت بالقوه در انسان وجود دارد و برای به فعلیت رساندن آن عوامل متعددی باید به کارگرفته شود تجربه نشان داده است، کسانی می¬توانند در کار خودموفق شوند که انگیزه قوی درکار داشته باشند .ازجمله عوامل موفقیت درکار، انگیزه و نیت الهی است. به هر میزان که این انگیزه کاری قوی تر باشد آثاری که کار در بعد تکامل فردی و اجتماعی انسان می گذارد وسیع و عمیق تر است قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی بهترین منبع انگیزشی در انسان است زیرا برساختار خلقت انسانی وقوف کامل دارد بنابرین به استناد آیات قرآن و احادیث و روایات اهل بیت (ع) عوامل ایجاد انگیزه در کار را می توان استخراج نمود .در این مقاله نویسنده سعی دارد مهمترین عوامل ایجاد انگیزه در کار برای مضاعف نمودن آثار و پیامدهای آن و هم چنین عوامل کاهنده و بازدارنده انگیزهای کاری را مورد نقد و بررسی قرار دهد. پارهای از این عوامل ایجادی و بازدارنده عبارتند از:
• الف عوامل ایجاد کننده انگیزه درکار :
• 1- توجه به اهمیت کار
• 2- توجه به ارزشمندی کار
• 3- از وضعیت فعلی خود راضی بودن
• 4- توجه به جنبه های مثبت کار
• 5- خلوص نیت در کار
• 6- داشتن روح توكل
• 7- برنامه ریزی برای یافتن کار مورد علاقه
• 8- سعی در ایجاد علاقه به کار یافته شده
• 9- در هر حالی ، کار را از خوددانستن
• 10- دیدن جنبه های مثبت کار
• 11-انتظار خود را از کسانی که برای آنها کاری انجام
• می دهیم به حداقل برسانیم
• 12- انجام کار به بهترین نحو
• 13- پاداش کار را از خدا خواستن (کار را برای خدا انجام دهید نه برای بندگان خدا)
• 14- توانایی و مهارت خوب كار کردن با ديگران
ب)عوامل کاهنده و بازدارند ه انگیزه کار
1. کار را عار دانستن 2.به دنبال کارهای حرام بودن 3. افراط درکار 4.حرص خوردن بر کار
8. پرداختن به کار باطل 6. حشر ونشر با افراد منفی گرا 7. قبول کاری فراتر از توانایی وتخصص فردی 8.نبود انگیزه معنوی درکار 9. احساس پوچی از نوع کار
• راه کارهای ایجاد انگیزه کار مضاعف
مقدمه
در قرآن كريم بیش از هشتاد آيه، شرط سعادت و نيكبختي انسان و دست يافتن او به بهشت را دو چيز مي داند: 1ـ ايمان 2ـ كار شايسته ((عمل صالح)
اسلام، با سستي و تنبلي و بيكاري، جداً مبارزه كرده و بيكاري را عامل بدبختي و سيه روزي مي داند.
پيامبر اسلام (ص)می فرمایند: پاكيزه ترين غذائي كه انسان مي خورد غذائي است كه با كار و كوشش خودش بدست آورده باشد. هيچ كس غذائى بهتر از آنچه از عمل خويش خورد، نخواهد خورد داود پيغمبر نان از عمل خويش ميخورد
با اينكه اسلام عبادت و توجه به خداوند و عرض عبوديّت در پيشگاه او را جزء وظايف قطعي و اجتناب ناپذير هر فردي مي داند، با اين روش كه كسي تمام وقت خود را صرف عبادت كند و از كوشش هاي لازم امتناع ورزد سخت مخالف است.
هر مسلماني، در هر شرايطي باشد، اگر چه از نظر مادي، متمكن و بي نياز باشد، حق ندارد از كار و كوشش دست بكشد و وجودش در جامعه بي اثر گردد.
نقش کار در زندگی انسان
كار، عامل اصلی شکوفایی، استعدادها و ظرفيت‏هاى وجودى ومانع از رخوت ،سستی و افسردگی انسان است . انسان پر انرژی و فعال است بنابرین بايد دائم درحال كار باشد زیرا انرژي فراوانی در درون او قرار دارد كه بايد تخليه شود و اگر با کار وعمل مثبت تخليه نشود با كار و عمل منفی که همان خلاف و گناه باشد تخليه می شود .
افراد اگر کار مثبت نداشته باشد چيزي به نام نفس اماره و وسوسه های شیطانی برای پر کردن وقت بیکاری او را به کار ناشایسته وادار می کنند يعني سيستمي درون انسان است كه او را وادار به انجام دادن كار خلاف مي كند.
امروزه در بررسي هايي كه در مورد بزه كاري انجام داده اند به اين نتيجه رسيده اند كه بخش زيادي ازافراد خلافكار جامعه به دليل اينكه بيكار بوده اند به سمت خلاف رفته اند. يعني بيكاري باعث خلاف شده است و اين يك واقعيت است انسان دائم بايد درحال كاركردن و فعاليت باشدو اگر خودش اين فعاليت هايش را برنامه ريزي و سازماندهي كند به آن چيزي كه مي خواهد مي رسد. اما اگر بيكارباشد خواسته های نفسانی انسان را وادار به کار خلاف می کند خواسته هاي نفساني در هر رده سني،( جواني و ميانسالي و كهنسالي )خلافي متناسب ان سن را انجام مي دهد.
شهید‌ استاد مرتضي‌ مطهري‌ در كتاب‌ تعليم‌ وتربيت‌ در اسلام‌، يكي‌ از بهترين‌ راه‌هاي‌ تربيت‌افراد را كار مي‌داند و حديث‌ شريفي‌ از نبي‌ اكرم‌(ص‌) نقل‌ مي‌كند كه‌(النفس‌ ان‌ لم‌ تشغله‌ شغلك‌)يعني‌ اگر تو خودت‌ را متوجه‌ كاري‌ نكني‌، نفس‌ تورا مشغول‌ به‌ خودش‌ مي‌كند.
بيكارى افراد، موجب ضررهاى جبران‏ناپذير و داراى مفاسد بى‏شمار براى اجتماع است؛ به اين معنا كه يك فرد با انتخاب يكى از مشاغل مورد نياز جامعه و اشتغال به آن، بارى از دوش مردم و مسئولين برمى‏دارد و در مقابل، فرد بيكار نه تنها مشكلى را در جامعه حل نمى‏كند بلكه خود، مشكل آفرين و سربار جامعه اسلامى نيز مى‏شود و علاوه بر اين كه نيرويى هدر رفته، نيروهاى ديگرى را به خود مشغول خواهد كرد.
عمر هر انسانی ازشب وروزهایی تشکیل می شود که هر یک 24ساعت است واین 24ساعت به سه 8 ساعت تقسیم می گردد 8ساعت کار 8ساعت خواب 8 ساعت تفریح و زندگی. این ساعت ها بر روی یکدیگر تاثیر وتاثر متقابل دارند .اگر یکی از انها خراب شود 16 ساعت بعدی نیز خراب می شود ،خصوصا اگر انسان اداب واخلاق کار را نداند بخش مهمی از روز او که سرگرم کار است برای او ازار دهنده خواهد بود و این ازار موجب نارضایتی از خواب وزندگی می شود .
در قرآن‌ مجيد، آيات‌زيادي‌ درباره‌ ارزش‌ كار و تاكيد بر عمل‌ صالح‌وجود دارد. قرآن‌ به‌ شدت‌ انسان‌ را از حرف‌زدن‌هاي‌ بي‌عمل‌ منع‌ و همواره‌ تاكيد مي‌كند كه‌فضل‌ خدا نصيب‌ كساني‌ خواهد شد كه‌ اهل‌ جهد وكوشش‌ و تلاش‌ باشند. در آيات‌ قران آمده‌ است‌: و اين‌ كه‌ براي‌ انسان‌ بهره‌اي‌ جزسعي‌ و كوشش‌ او نيست‌ و سعي‌ او به‌ زودي‌ ديده‌مي‌شود و سپس‌ به‌ او جزاي‌ كافي‌ داده‌ خواهدشد .در يكي‌ ديگر از آيات‌ آمده‌ است‌: آن‌ كسي‌كه‌ سراي‌ آخرت‌ را بطلبد و سعي‌ و كوشش‌ خود رابراي‌ آن‌ انجام‌ دهد، در حالي‌ كه‌ ايمان‌ داشته‌باشد، سعي‌ و تلاش‌ او پاداش‌ داده‌ خواهد شد.
در روايات‌ است‌ وقتي‌ كه‌ پيغمبر اكرم‌ (ص‌) ازجنگ‌ تبوك‌ برمي‌گشتند، يكي‌ از انصار به نام سعد به ‌استقبال‌ ايشان‌ آمد و با وي‌ مصافحه‌ كرد. حضرت‌ديدند كه‌ دست‌هاي‌ او زبر و خشن‌ شده‌ و پينه‌بسته‌ است‌، از وي‌ سوال‌ فرمودند چه‌ كار كردي‌ كه‌دست‌هايت‌ اين‌ قدر خشن‌ شده‌ است‌؟ سعدعرض‌ كرد يا رسول‌ا... زياد بيل‌ زده‌ام‌. چون‌مجبور بودم‌ براي‌ نان‌ زن‌ و بچه‌ام‌ كار كنم‌.حضرت‌ دست‌هاي‌ سعد را گرفتند و بوسيدند وفرمودند: اين‌ دستي‌ است‌ كه‌ در آتش‌ نخواهدسوخت‌.نظير اين‌ مطالب‌ در زندگي‌ پيامبر و ائمه‌اطهار زياد است‌. اين‌ نشان‌ مي‌دهد كه‌ كار وكارگري‌ در نزد اوليا خدا چقدر ارزش‌ و عظمت‌دارد
حضرت‌ علي‌ (ع‌): برترين‌ كار آن‌ است‌ كه‌رضاي‌ خدا در آن‌ خواسته‌ شود - انسان‌ مومن‌هميشه‌ اوقات‌ مشغول‌ كار است‌ - كسي‌ كه‌ كار كند،نيرويش‌ افزون‌ گردد. روزي‌ها داراي‌ وسيله‌ وسببي‌ هستند، بنابراين‌ در به‌ دست‌ آوردن‌ روزي‌،به‌ روش‌ خوب‌ و پسنديده‌ عمل‌ كنيد و نيكويي‌ رابكار بريد – خداوند انسان‌ داراي‌ شغل‌ و حرفه‌ كه‌امانتدار باشد را دوست‌ مي‌دارد – بر شما باد كه‌دست‌ از كار و تلاش‌ برنداريد چه‌ در حال‌ نشاط وچه‌ در حال‌ كسالت‌ - به‌ وسيله‌ كار و كوشش‌، ثواب‌و پاداش‌ بدست‌ مي‌آيد نه‌ با كسالت‌ و تنبلي‌ - به‌وسيله‌ كارهاي‌ شايسته‌ و نيك‌، درجات‌ وارزش‌هاي‌ انسان‌ها بالا مي‌رود – عمل‌ و كارمعرف‌ انسان‌ مومن‌ است‌ - هر كسي‌ به‌ استقبال‌ كارها رود، داراي‌بصيرت‌ مي‌شود – از تاخير در كارها بپرهيزيد،همچنين‌ از دست‌ دادن‌ فرصت‌ انجام‌ كارهاي‌خوب‌، زيرا آن‌ موجب‌ پشيماني‌ خواهد بود –كسالت‌ و تنبلي‌ آخرت‌ را نابود مي‌كند.
امام‌ جعفرصادق‌ (ع‌): ملعون‌ است‌ كسي‌ كه‌ بار زندگي‌ خودرا بر دوش‌ ديگران‌ افكنده‌ باشد. در طلب‌ روزي‌خود سستي‌ نورزيد، زيرا پدران‌ شما زحمت‌مي‌كشيدند و تلاش‌ مي‌كردند تا آن‌ را به‌ دست‌آورند. با اعمال‌ خود دعوت‌ كننده‌ مردم‌ باشيد ونه‌ با زبان‌تان‌.
راه کارهای ایجاد انگیزه در کار
1- توجه به اهمیت کار
یکی ازمهم ترین مسائلی که سبب ایجاد انگیزه در کار می شود توجه به اهمیت کار است کار گوهر زندگی است.همان طور که گفته شداگر انسان بیکار باشد ذهنش به طرف گناه می رود،بزهکاری از بیکاری شروع می شود.پس باید انسان کار کند هر چند که بی نیاز باشد. همه پیامبران کار می کردند مثلا پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله قبل از بعثت چوپانی مى‏كرد و با مال و سرمايه‏ىِ خديجه عليهاالسلام تجارت مى‏نمود. حضرت موسى عليه‏السلام نيز گوسفند چرانى مى‏نمود. حضرت ابراهيم عليه‏السلام به كارهاى چوپانى و بنّايى اشتغال داشت و حضرت ادريس عليه‏السلام خيّاط و حضرت نوح عليه‏السلام نجّار بوده است.حضرت داوود زره می بافت.
2- توجه به ارزشمندی کار
از دیگر عواملی که باعث ایجاد انگیزه در کار می شود توجه به ارزشمندی اصل کار است. از پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) سؤال شد: محبوب‌ترین مردم پیش خدا چه کسی است؟ پیامبر فرمود:«کسی که بیشترین سود و خدمت را به مردم ارائه دهد.»
وبازآن حضرت فرمود:«والله لقضاء حاجة المؤمن خیر من صیام شهر و اعتکافه؛ به خدا قسم، برآوردن حاجت مردم از روزه و اعتکاف یک ماه بهتر است.»بنابرین احساس ارزشمندی از کار باعث ایجاد انگیزه در اصل کار می شود .
3- از وضعیت فعلی خود راضی بودن
ایجاد رضایت از وضعیت فعلی کار به مرور باعث موفقیت در کار ودر نهایت منجر به افزایش انگیزه کاری می گردد. انسان باید از وضعیت فعلی خود راضی باشد،یکی از بزرگان می گوید از زندگی خودم خسته شده بودم بارها تصمیم گرفته بودم که خودکشی کنم ،یک روز ناگهان به رفتار همسرم دقت کردم دیدم در آشپزخانه با خوشحالی برای خودش شعر می خواند با خودم گفتم این زن 30 سال است که در آشپزخانه کار می کند ولی اظهار نارضایتی و شکوه نمی کند.ولی من این گونه از زندگی خود ناراضی هستم از آن لحظه این تغییر در درون من ایجاد شد که دیگر هیچ گاه افکار منفی را به خودم راه ندادم.
4- توجه به جنبه های مثبت هر شغل
گرایش غالب در افراد، منفی گرایی است و همواره منفی فکر می کنند .بنابرین باید کاری کرد که بر این جنبه ی منفی فائق آید انسان های موفق همواره مثبت اندیش اند و به افکار منفی اجازه نمی دهند که در آنها نفوذ کند.باید به جنبه های مثبت هر شغلی فکر کنید تا بتوانیدازآن راضی باشید و افسرده نشوید.این جنبه ی مثبت می تواند حقوق، وجه ی اجتماعی و غیره باشد.
5- خلوص نیت در کار
تمام فعاليت‏هاى يك مسلمان مى‏تواند نوعى ارتباط با آفريدگار جهان محسوب شده و علاوه بر ارزش اقتصادى و دنيوى، از پاداش‏هاى معنوى نيز درجهان آخرت برخوردار مى‏باشد. كار براى خدا، نقش مهمى در شكل دادن به رفتار اقتصادى انسان دارد. به علاوه اين انگيزه مى‏تواند قواى جسمى و روحى وى را در فعاليت‏هاى اقتصادى چند برابر نمايد؛ به خاطر هدف والاى وى، كار او نيز مقدّس خواهد شد. رسول اكرم(ص)بر اين باور بود كه: « عبادت خداوند هفتاد جزء است و بهترين آن‏ها طلب روزى حلال است.». آن حضرت اشتغال به كارهاى حلال را مانند ساير عبادات، بر زن و مرد مسلمان ضرورى دانسته و مى‏فرمايد: «به سراغ درآمد حلال رفتن، بر هر مرد و زن مسلمان لازم است.»
بنابراين، انگيزه‏هاى مقدّس مى‏تواند همه كارها و فعاليت‏هاى اقتصادى يك مسلمان را ـ اعم از كارهاى تجارى، كشاورزى، صنعتى و خدماتى ـ فرا گرفته و آن‏ها را در شمار عبادات قرار دهد.
در روايتى آمده است كه: روزى رسول خدا (ص)با جمعى از اصحاب در محلى حضور داشتند. در آن ميان، چشمان آنان به جوانى نيرومند و زيبا اندام افتاد كه در اول صبح به كار اشتغال داشت. ياران پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم گفتند: يا رسول اللّه! اگر اين جوان نيرومند، نيرو و انرژى خود را در راه خدا مصرف مى‏كرد، چقدر شايسته مدح و تمجيد بود! حضرت فرمود: اين سخن را نگوييد! اگر اين جوان براى تأمين معاش مى‏كوشد و انگيزه او بى‏نيازى از ديگران است، او در راه خدا قدم برداشته، و اگر هدف او پذيرايى از پدر و مادر ناتوان خود باشد، باز هم در راه خدا كار مى‏كند و اگر مقصود او سر و سامان دادن به خانواده و فرزندانش باشد، او به راه خدا رفته و انگيزه مقدّسى دارد.
در سيره پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم ، هدف از رفتارهاى اقتصادى جلب رضايت خداوند است. و رضايت پروردگار، انگيزه مقدّس و هدف والايى است كه يك انسان مسلمان را در سخت‏ترين شرايط به فعاليت‏هاى اقتصادى وادار مى‏كند. و او حاصل زحمات خود را در راه رضاى الهى خرج مى‏كند
6- داشتن روح توكل
وجود روح توكل بر خدا در افراد، وسيله‌اي براي جلب روزي معرفي شده است. آن حضرت در اين باره فرموده: «اگر آن‌گونه كه بايد، بر خدا توكل كنيد، خداوند همان‌گونه كه پرندگان را روزي مي‌دهد شما را روزي خواهد داد. چنان‌كه پرندگان با شكم‌هاي خالي صبح كرده و با شكم پر روز را به شب مي‌برند.»
7- برنامه¬ریزی برای یافتن کار مورد علاقه¬
تجربه نشان داده است، کسانی می¬توانند انگیزه قوی کاری داشته باشند که به کار مورد علاقه خود دست یافته باشند واز کار خود لذت ببرندپس بایداز ابتدای دوران جوانی برنامه¬ریزی نمود تا کار مورد علاقه¬ی خود را بیابیم . اگر انسان از ابتدا کار مورد علاقه¬ی خود را انتخاب کند، قطعاً در آینده انگیزه قوی برای مضاعف نمودن ان دارد واز انجام آن لذت خواهد برد. ولی این ایده آل است همیشه انسان کار مورد علاقه¬اش را پیدا نمی¬کند. بسیار اتفاق افتاده است که انسان¬هایی بودند که در زمینه¬ای تخصص گرفته¬اند ولی چون جامعه برای آن تخصص آمادگی ندارد یا زمینه به هر دلیلی آماده نبوده ، در کار دیگری مشغول شده اند. از این جا به راه حل دوم باید رسید یعنی :
8- سعی در ایجاد علاقه به کار یافته شده
اگر کاری که پیدا کرده¬ایم به هردلیل مورد علاقه¬ی ما نیست یعنی نتوانسته¬ایم کاری را که دوست داریم پیدا کنیم، باید تلاش کنیم کاری را که پیدا کرده¬ایم دوست داشته باشیم.
دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم همیشه بر وفق مراد نیست و اگر دنیا بر وفق مراد شما نیست ، شما باید سیستم را طوری تغییر دهید که بر وفق مراد شما بشود. اگر تمام تلاش خود را برای پیدا کردن شغل مورد علاقه¬ انجام دادید ولی موفق به یافتن آن نشدید، با خود فکر کنید که هزاران نفر بوده¬اند که کاری را در زندگی خود دوست داشتند و به آن رسیدند ولی این کار باعث دردسر و گرفتاری آنها شده ولی افرادی هم بوده¬اند که در ابتدا از کاری که به آن رسیده¬اند، ناراضی بودند ولی بعدها این کار باعث خیر و برکت برای انها شده است باید تلاش کنید کاری را که پیدا کردید دوست داشته باشید. خوشبختانه انسان موجودی است که قدرت سازگاری بالایی با تغییرات دارد. می تواند کاری بکند که از آن چیزی که برایش آزار دهنده است ، آزارش را کم و لذتش را افزایش دهد .
برای این گام چند چیز لازم است. این را قبول کنید که خیلی اوقات شما چیزی را دوست دارید که به ضرر شماست و از چیزی بدتان می آید که به سود شماست. انسان بدش می آید که سختی بکشد ، اما بسیارند کسانی که سختی کشیدند و به جایی رسیدند. آیه قرآن مبین این نکته است" ای بسا شما از چیزی بدتان بیاید در حالی که به سودتان است و ای بسا از چیزی خوشتان بیاید در حالی که به ضررتان است ". اگر شما کاری را که دوست داشتید پیدا نکردید ، بگویید شاید این کاری که من از آن بدم می آید به سودم باشد و به گذشته نگاه کنید که شاید اگر کاری که من دوست داشتم به آن می رسیدم به ضررم می شد. این قضیه کمک می کند که شما از کارتان لذت ببرید. طرز فکرتان را نسبت به کاری که پیدا کردید عوض کنید. تلاش کنید کاری را که پیدا کردید دوست داشته باشید.
مثال ازدواج : تجربه نشان داده و قرآن هم می فرماید که اگر زن و مردی با هم ازدواج کنند و در ابتدا احساسی نسبت به هم نداشته باشند، خداوند احساس را در وجودشان ایجاد می کند. در مورد کار هم همین طور است. اگر کاری پیدا کردید که از آن خوشتان نمی آید، تلقین کنید که از کار خوشتان بیاید شاید این به سودتان باشد.
9- در هر حالی ، کار را از خود دانستن
ما از نظر روانی اگر احساس کنیم بار دیگری را به دوش می¬کشیم خسته و آزرده خواهیم شد اما اگر احساس کنیم برای خودمان کار را انجام می¬دهیم، احساس خستگی نمی¬کنیم هر گاه کاری را به شما سپردند، به خود بگویید این کار از آن خود من است به این ترتیب احساس انیزه برای انجام ان درشما تشدید می شود و از آن کار لذت می برید. ما زمانی عذاب می کشیم که فکر کنیم برای دیگران بیگاری می کنیم. تا زمانی که انسان فکر کند برای دیگران کار می کند انگیزه انجام آن ضعیف و ازآن کار لذت نمی برد. اما اگر اینگونه فکر کند که این کار از آن خودم است ، آن را درست انجام دهم، کم کم این نوع طرز فکر باعث می شود که کار را درست انجام دهید، احساس رضایت درونی کنید و کسانی که این کار را برایشان انجام می دهید رضایتشان را به شما منتقل کنند.
10- دیدن جنبه¬های مثبت کار
دیدن جنبه¬های مثبت کار باعث رضایت وایجادانگیزه درکار می¬شود .معمولا انسان¬ عادت داردکه وقتی چیزی را می¬بیند، ابتدا به جنبه¬های منفی آن فکر ¬کند. مثلاً وقتی برای اولین بار فردی را می بیند ، خصلت¬های نا زیبای وی بیشتر به چشم ما می¬آید. طبیعتاً وقتی کاری را که علاقه نداریم پیدا کرده¬ایم، معمولاً ابتدا جنبه¬های منفی آن را می¬بینیم و دائماً به خودمان مشکلات موجود را یادآوری می¬کنیم. یکی از عواملی که به ما کمک می¬کند کاری که پیدا کرده¬ایم دوست داشته باشیم این است که تلاش کنیم جنبه¬های مثبت آن را ببینیم. در هر کاری هم جنبه¬های مثبت و هم جنبه¬های منفی وجود دارد این ما هستیم که به جنبه¬ی منفی یا جنبه¬ی مثبت دامن می¬زنیم. اگر تمرین و تلاش کنیم که در کاری که ظاهراً سخت و آزار دهنده است، جنبه¬های مثبت را پیدا کنیم، کم کم احساس رضایت و لذت بردن از کار، در ما ایجاد می¬شود.
بنابرین اگر می¬خواهید از کار خود لذت ببرید به جنبه¬های مثبت کار فکر کنید چون جنبه¬های مثبت پنهان و جنبه¬های منفی آشکار هستند. پس باید به دنبال جنبه¬های مثبت بگردیم و روی آنها تامل کنیم و از کار خود لذت ببریم.

11- انتظار خود را از کسانی که برای آنها کاری انجام می¬دهیم به حداقل برسانیم
ازجمله عواملی که در مساله کار افرادرا عذاب می¬دهد این است که حس می¬کنیم کسانی را که برایشان کاری را انجام می دهیم ، قدردان و شاکر نیستند. خیلی اوقات است که ما کاری برای کسی انجام می¬دهیم ولی وی به جای تشکر، طلبکار هم هست. اگر قرار باشد انسان از کاری که می¬کند لذت ببرد عواملی که اورا آزار می¬دهد را باید پاک کند. یکی از این عوامل این است که وقتی ما برای کسی کاری انجام دادیم، انتظار تقدیر و تشکر داشته باشیم. اگر این عامل را درست کنیم، بقیه¬ عوامل هم درست خواهند شد. ما باید انتظار خود را از کسانی که برای آنها کاری انجام می¬دهیم به حداقل برسانیم. وقتی این انتظارات به حداقل برسد و توقع قدردانی کم شود، انسان کمتر آزار می¬بیند. اما اگر منتظر تشکر باشیم، حالت آزار دهنده¬ای را خواهیم داشت. مخصوصا وقتی این انتظار برآورده نشود. پس اگر ما در روابط کاری از کسی انتظار تقدیر و تشکر نداشته باشیم، اگر کسی هم پیدا شد که تقدیر و تشکر کرد برای ما بسیار بااهمیت و لذت بخش خواهد بود.
12- انجام کار به بهترین نحو
انجام کار به بهترین نحو موجب موفقیت در کار و به دنبال آن ایجاد انگیزه مضاعف می شود اگر بخواهیم در کارانگیزه داشته واز آن لذت ببریم باید آن را به بهترین نحو انجام دهیم چون در این صورت رضایت درونی برایمان حاصل می¬شود. نتیجه¬ی آن درجامعه هم خود را نشان می¬دهد و رضایت دیگران هم ایجاد خواهد شد سپس لذت را برای ما به دنبال دارد. ولی اگر برعکس کار را درست انجام ندهیم علاوه بر عذاب وجدان خودمان، جامعه هم از ما ناراضی خواهد بود.
در زندگی، برای لذت بردن از آن باید توجه داشته باشیم که بخشی مربوط به ذهنیت¬هایی است که دیگران به ما می¬دهند و این بابت کاری است که ما انجام داده¬ایم، در هر کاری که بر ما واگذار شده، اگر بشود کمی بیشتر انجام دهیم، این کار را بکنیم چون این کار اضافی احساس رضایت زیادی را در فرد ایجاد می¬شود که به ما هم منتقل خواهد شد.
در روابط انسانی، از جمله چیزهایی که انسان را آزار می¬دهد،بی توجهی کسانی است که برای آنها کار می¬کنیم و دوست داریم که قدر کار و زحمت ما دانسته شود.
13- پاداش کار را از خدا خواستن (کار را برای خدا انجام دهید نه برای بندگان خدا)
این طرز تفکر باعث می شود که انسان آرامش پیدا کند و حس خوبی به او دست دهد.با این طرز تفکر افراد کار خود را به خوبی انجام می دهند. اگر قرار باشد ما از کارمان لذت ببریم، در قراردادی که می¬بندیم، طرف قراردادباید خداوند باشد نه بندگان خدا. بندگان خدا، مشکلات زیادی دارند که دو مشکل اساسی عبارتند از 1- اکثر آدم¬ها فراموش می¬کنند که باید تقدیر و تشکرشان را ابراز کنند. 2- بسیاری از افراد بعد از این که کار را برایشان خوب انجام دهیم، احساس رضایت و تشکرشان را ابراز نمی¬کنند زیرا در درون خود حس می¬کنند که شایدتشکر آنها باعث غرور و تکبر شخص مقابل شود. اگر کاری را برای بنده خدا انجام دادیم ولی جواب نگرفتیم مشکل از بندگان خداست.
پس قاعده¬ی کلی این است که از ابتدا بگوییم که خدایا من این کار را انجام می¬دهد برای این که بتوانم با تو ارتباط خوبی داشته باشم. اگر قرار داد خود را با خدا ببندیم، نه تنها مشکلات قبلی را ندارد بلکه حسن¬های دیگری هم دارد. مثلاً اگر ما یک قدم به طرف خدا حرکت کنیم، خداوند ده قدم به سمت ما حرکت می¬کند و اگر یک کار مثبت انجام دهیم، خداوند ده کار مثبت برای ما انجام می¬دهد.
بنابراین برای این که بخواهیم از زندگی خود لذت ببریم کار را برای خدا انجام دهیم نه برای بندگان خدا. بندگان خدا یا متوجه نمی شوند و یا اگر بفهمند ابراز نمی¬کنند یا اگر هم قصد ابراز داشته باشند ممکن است فراموش کنند.
زمانیکه انسان از نظر اعتقادی به این نتیجه برسد که داشتن اخلاقیات مثبت کاری، مهم است، انگاه می تواند این اعتقادات درونی را به رفتارهای بیرونی تبدیل و آنها را به مرحله اجرا در آورد. به تعهدات خود احترام بگذارد و سعی کند آنها را تا آخرین مرحله انجام دهد حتی اگر انجام آنها برای او دشوار گردد. زمانیکه با مقاومت و مخالفت مواجه می شود، مصر و سخت کوش باشد تا بتواند موانع موجود را از سر راه خود بردارد. با انضباط شخصی که برای خود قائل هست ، می بایست خود را مجاب کند که به کاری که می کند توجه داشته و تنها بر روی آن تمرکز کند. باید نشان دهد که نسبت به تمام وقایعی که اطراف او رخ می دهد، هوشیار بوده و به آنها اهمیت می دهد. تصمیم گیری های زندگی را بر اساس ارزش های اخلاقی که در ذهن دارد انجام دهد و اگر نتیجه مطابق میل او نبود، آنرا با سربلندی بپذیرد.
14- توانایی خوب كار کردن با ديگران
ازجمله عوامل مهم ایجاد انگیزه در موفقيت بخشی به افراد و رضايت كامل در محل كار، توانايي انها در استحكام بخشيدن به روابطي ثمربخش با ديگران است . محل كار جايي است كه افراد ساعات كاري زيادي را در آن مي گذرانند و بسياري از مهم ترين روابط مهم در آنجا شكل مي گيرد هرشغلي مستلزم تعامل با افراد است. همة ما حداقل يك رييس داريم كه با او در تعامل هستیم .
اكثر ما همكاراني داريم كه با آنها از منابع مشترك استفاده و با هم همكاري مي كنيم تا مسائل حاصل از كار با يكديگر را مديريت كنيم . توانمندي هرکس در انجام كار يكي از عوامل مهم در موفقيت در كار اوست. واقعيت ساده اين است اگر افراد نتوانند با ديگران خوب كار كنند. خوب كار كردن ، خوب نخواهد بود قابليت هاي فني شايد بتواند کسی را به مديريت ارتقاء دهد، اما این خصلت های هاي اخلاقی و شخصيتي است كه باعث بقاي هر کس در مديريت می شود . ترفيعات تنها دليل خوب كار كردن با ديگران نيست بلكه رضايت شغلي نيز مطرح است. كيفيت كاري تأثير بر زندگي افرادخواهد داشت.روابط خوب در كار مي تواند بدترين شغل را براي انسان قابل تحمل نمايد . حال تصور نماييد چه تأثيري براي يك شغل خوب خواهد داشت!
اصول اخلاقی ایجاد انگیزه درکار مضاعف
1- امانتداری :
اگر انسان کار و مسئولیت را امانت بداند، بی گمان حرمت آن را پاس می دارد و تلاش می کند که به خوبی آن را پیش ببرد و بالنده سازد. امام علی(ع) از کارگزاران و کارکنان نظام اداری خود می خواست که کار و مسئولیت را امانت بدانند و در مناسبات و روابط خود امانتداری نمایند، چنانکه خطاب به اشعث بن قیس، استاندار آذربایجان، نوشت: "همانا کاری که به عهده توست، طعمه ای برایت نیست، بلکه امانتی است بر گردنت."
بر این مبنا هر کس در هر مرتبه اداری امانتدار مردم است و باید از اموال و امکانات و حقوق و حدود و حیثیت و شرافت آنان پاسداری کند. در منظر امیرمؤمنان علی(ع) بزرگترین خیانت، خیانت به امت و تعدی به امانت است.

2 -تعهد وتخصص :
اين مفهوم در نهان خود دو عنصر را به يك نسبت شامل مى‏شود. يكى امانت كارى كه یعنی تعهد رعايت حدود شرعى و قانونى كار ودومی تخصص یعنی توان و مهارت كارى؛ این دو مفهوم در روابط اجتماعى مى‏طلبد كه نسبت به آن كار هم درست‏كار و امين باشد و هم توانمند و با مهارت. بطور طبيعى هر مقدار كه مهارت بيشترى داشته باشد خدمت بيشترى مى‏تواند به جامعه ارائه دهد و هر مقدار خدمت بيشتر و حساس‏ترى با حفظ امانت و درستكارى به جامعه ارائه دهد، فضيلت و تقواى بيشترى را كسب مى‏نمايد.
3 - حس مسئولیت پذیری:
مسئولیت پذیری در اخلاق کاری ، زیربنای اصلی است به گونه ای که هر نوع بی مسئولیتی به مفهوم بیرون شدن از مسیر درست و گام نهادن در کجی ها و ناراستی هاست. به بیان امیرمومنان علی(ع): دشمن ترین مردم در نزد خدا، بنده ای است که خدا او را به خود واگذارد، و او پای از راه درست بیرون نهد و بی راهنما گام بردارد، اگر به کار دنیایی اش خوانند، به کار پردازد، و اگر به کار آخرتی اش خوانند، سستی و کاهلی نماید، گویی آنچه برای آن کار کند بر او بایسته است، و آنچه در آن سستی و کاهلی ورزد، از او ناخواسته. کمال آدمی، به کمال مسئولیت پذیری اوست. هر کسی به میزانی که در مسئولیت پذیری سستی ورزد، تباهی در کارش بیشتر خواهد بود، و هر کسی مسئولیت پذیری بیشتری داشته باشد، به کمال بیشتری دست می یابد.
اصل مسئولیت پذیری می آموزد که هر کس در هر مرتبه ای که باشد، نسبت به تمام امور و کارهای خود مسئول و پاسخگوست. هیچ کارگزاری نمی تواند هرگونه که خواست با مردم رفتار نماید و خود را نیز پاسخگو نداند. بر این مبنا کسی حق کمترین اهانت و بی احترامی به مردم را ندارد. که افراد حتی نسبت به نوع نگاه و بیان و رفتار خود مسئولند. امام علی(ع) یادآور شده است: چیزی را که نمی دانی نگو، حتی بسیاری از چیزهایی را که می دانی، بر زبان نیاور، زیرا خدا بر اعضای تو احکامی واجب کرده است که در روز رستاخیز بدان اعضا بر تو حجت خواهد آورد.
سعی و تلاش و سخت کوشی مطلبی است که بیانگر اخلاقیات در کار می باشد برای رسیدن به موفقیت باید به سختی کار کرد و اگر در هر زمینه ای به شدت تلاش و کوشش نشود، رسیدن به موفقیت امکان پذیر نخواهد بود
کار را به نحو احسن انجام دادن حضرت محمد”ص” در باره انجام کار به نحو شایسته و نیکو می فرمود:هرگاه یکی از شما کاری انجام می دهد،آن را محکم و استوار انجام دهد. درجای دیگری نیزفرمود:بهترین مردمان کسی است که {هنگام انجام کاری}همه کوشش خود را بکار گیرد.
4 - میانه روی در کار:
میانه روی واعتدال در هر کاری هم زیبا و هم تاثیر گذاراست . امام صادق (ع ) می فرماید : طلب تو در كسب معيشت بالاتر از كسى باشد كه كسب معيشت را فرو گذاشته و پايين تر از طلب شخص حريصى كه خشنودى ودلبستگى اوبه دنياست , بلكه ميانه رو و عفيف باش و از سستى وتنبلى دورى كن وبراى كسب آنچه (از روزى ) كه مؤمن را گريزى از آن نيست تلاش كن .

5 - انضباط کاری:
انضباط کاری یعنی آراستگی، نظم و ترتیب و پرهیز از هرگونه سستی و بی سامانی در کار. این امور از عمده ترین آداب اخلاق کاری است و هیچ سازمان و نظامی بدون رعایت این امور راه به جایی نخواهد برد. بهترین سازمان ها و نظام ها با زیرپا گذاشته شدن اصل انضباط کاری، به تباهی کشیده می شوند و وجوه مثبت آنها نیز بی ارزش می گردد. تواناترین مدیران و کارگزاران و کارکنان در یک مجموعه اداری که اصل انضباط کاری بر آن حاکم نیست توفیقی کسب نخواهد کرد و جز اتلاف نیرو بهره ای نخواهند برد. امام علی(ع) فرموده است: کار هر روز را در همان روز انجام ده، زیرا هر روز کاری مخصوص به خود دارد.
6 - داشتن وجدان كاري:
وجدان كاري عبارت است از نوعي احساس پاي بندي دروني به منظور رعايت الزام هاي كمي و كيفي كار، كه از سوي فرد (يا گروه) انجام آن تقبل شده است. وجدان كاري قبل از هر چيز تحت تاثير نظام اعتقادي حاكم بر فرد است به عبارت دیگر وجدان كارى عبارت است از: "حالت ثابت درونى كه شخص را به انجام دقيق كار، با ميل و رغبت و اشتياق ترغيب مى كند" یعنی بدون ترس از سرپرستان و از روى ميل و رغبت به انجام كار پرداخته واز كم كارى و طفره رفتن از وظيفه محوله متنفرند. در حقيقت، هر فردى بدون چشم داشت به پاداش و توجه ديگران، وظيفه خويش را به درستى انجام مى دهد و اين كار را موجب كمال خود دانسته و از انجام مطلوب كار احساس آرامش مى كند. با حاكميت وجدان كارى، شخص درصدد نيست كه با كم كارى و بى مبالاتى و نيرنگ، دستمزدى مساوى با سايرين بگيرد بلكه ملاك او براى انجام كار، وجدان مى باشد; يعنى او با درست انجام دادن كار ضمن اينكه به منافع مادى خود دست مى يابد، وجدان خود را خرسند مى سازد.
7- مهرورزی :
انجام دادن کارها و خدمتگزاری از سر مهرورزی والاترین هنر در اخلاق است. چنان چه اگر انجام دادن امور با مهرورزی توأم شود، صورتی زیبا و کاملا انسانی می یابد و موجب پیوند جانها و الفت قلبها می گرددو در رفتار و مناسبات اداری، انقلابی معنوی به وجود می آورد. نیروی محبت از نظر اجتماعی، نیروی عظیم و مؤثری است و بهترین اجتماع آن اجتماعی است که با نیروی محبت اداره شود. محبت زعیم و زمامدار به مردم و محبت و ارادت مردم به زعیم و زمامدار، علاقه و محبت زمامدار عامل بزرگی برای ثبات و ادامه حیات حکومت است. مردم آنگاه قانونی خواهند بود که از زمامدارشان علاقه ببینند، و آن علاقه هاست که مردم را به پیروی و اطاعت می کشاند. قرآن به پیغمبر خطاب می کند: به موجب لطف و رحمت الهی، برایشان نرم دل شدی که اگر تندخوی سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می گشتند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کار با آنان مشورت کن.
در اینجا علت گرایش مردم به پیامبراکرم(ص) را علاقه و مهری دانسته که نسبت به آنان مبذول می‌داشت. باز دستور می دهد که ببخششان و برایشان استغفار کن و با آنان مشورت کن. اینها همه از آثار محبت و دوستی است.
8- حفظ حقوق دیگران:
حفظ حقوق دیگران همانند حقوق خود، و در مقام داوری حقوق طرفین را یکسان و برابر رعایت کردن، و برای دیگران حقوقی برابر خود قائل شدن مهمترین قاعده ای است که حافظ سلامت و قوت نظام کاری و مایه پیوند دلهاست. اگر همین قاعده در نظام کاری رعایت شود، رابطه کارگزاران و کارکنان با مردم درست سامان می یابد و عدل و احسان جلوه پیدا می‌کند.
9- به دنبال کار حلال بودن :
كسب حلال عبادت و بلكه برترين عبادات است، چرا كه در يك روايت به نقل از خداوند چنين فرموده: «عبادت را ده جزء است كه نه جزء آن طلب حلال مي‌باشد.» پيامبر خدا(ص ) فرموده: «هركه براى كسب درآمد حلال , خود را به رنج افكند, آمرزيده است .»
نيز آن حضرت، كسي كه شب را در جستجوي حلال به صبح آورد مشمول غفران مي‌دانست و مي‌فرمود: «خداوند دوست دارد بنده‌اش را در زحمت طلب حلال مشاهده كند.» و نيز «طلب حلال را بر هر زن و مرد مسلمان واجب مي‌دانست.خداوند دوست دارد كه بنده خود رادر راه به دست آوردن روزى حلال خسته ببيند.
امـام صـادق (ع ) : بنده آن زمان نزدخداوند گرامى تر است , كه در صدد كسب درهمى (حلال ) برآيد و نتواند به آن دست يابد
نبایدها در کار(رذایل اخلاقی در کار)
1. به دنبال کارهای حرام بودن:
بعضی از کارها در اسلام کار واقعی محسوب نمی شوند و حرام هستند.مال حرام زندگی انسان را تباه می کند خاک در کام خود پاشیدن بهتر است از این که حرام در دهان بگذارید .
مال حرام از ابعاد مختلفی وارد زندگی انسان می شود: کم کاری و دزدیدن از کار ،رشوه گرفتن در كار قضاوت در راس مال حرام قـرار دارد و درآمـد از راه فـحشا و پول فروش مردار و پول فروش شراب و پول فروش سگ ، درآمدى كه از راه كار كردن براى واليان ستمگر به دست مى آيد در زندگـى کسی كـه دوسـت نـداشـته باشد مال حلال به دست بياورد تا با آن آبروى خود را حفظ كند و قرضش را بپردازد خير وبرکت نخواهد بود .
2. کار را عار دانستن :
درکلامی منظوم، امام علی علیه السلام، ، درباره کار و عزت نفس چنین سروده‏اند:
برای من سنگ‏کشی از قله‏های کوه آسان‏تر است از این‏که منت دیگران به دوش بکشم.به من می‏گویند در کسب و کار ننگ است، ولی من می‏گویم: ننگ این است که انسان از دیگران درخواست کند.گر می‏خواهی آزاد زندگی کنی، مثل برده زحمت ‏بکش و آرزویت را از مال هرکس که باشد، قطع کن.نگو این کار مرا پست می‏کند; زیرا از مردم خواستن از هر چیز بیش‏تر ذلت می‏آورد.وقتی که از دیگران بی‏نیاز باشی، از همه مردم بلند قدرتر هستی.
3.حرص خوردن بر کار :
یکی از دلایل نیاز انسان به کار تامین رزق و روزی است.امام على (ع ) می فرمایند : روزى دو گونه است :يك روزى كه تو آن را مى جويى و روزى ديگرى كه آن تو را مى جويد , كه اگر تو نزد آن نروى آن روزى نزد تو مى آيد پس غم سالت را بر غم روزت افزون مكن روزى هـر روزبـراى همان روز تو كافى است اگر آن سال (كه غم روزيش را مى خورى ) از عمر تو بـاشـد خـداى تـعـالى فرداى هر روزى قسمت آن روز را به تو خواهد داد و اگر آن سال از عمر تو نـبـاشـد , غم روزى آن را چرا مى خورى ؟
هيچ كس براى رسيدن به آنچه روزى توست بر تو پيشى نـگـيـرد وهـيچ چيره شونده اى در به چنگ آوردن روزى تو مغلوبت نكند و رزقى كه برايت مقدر شده بيدرنگ به تو برسد.روزى بـر دو گونه است : آن كه بجويد و آن كه بجويندش پس , كسى كه دنيا را بجويد مرگ در جستجوى او بر آيد تا اورا ازاين جهان بيرون كند و كسى كه آخرت را بجويد دنيا در طلب او برآيد تا او روزى كامل خود را از او بستاند.
4. افراط درکار:
انسان نبایدچنان غرق كار شود كه زمينه‏هاى روحى، روانى، اخلاقى و اجتماعى خود را به فراموشى بسپارد كار در پرتو نيازهاى انسان و ضرورت برقرارى تعادل و آرامش در زندگى فردى و اجتماعى افراد يك فضيلت تلقى مى‏شود. وظيفه كار كردن جهت تأمين نيازهاى فرد و نيازهاى خانواده همواره كنترل شده و با تأكيد قرآن بر گذرا بودن زندگى و هشدار دادن نسبت به خطر حرص و آز و طمع كارى و اهميت اجتناب ورزيدن از ثروت‏اندوزى، از افراط در آن جلوگيرى شده است.
5 . قبول کاری فراتر از توانایی و تخصص :
لقمان حکیم به فرزندش در مورد کار می فرمایند : فرزندم برتو باد که، از انتخاب کاري که توان انجام آن را نداري هرچند پرفايده باشد بگذري.فرزندم، در کارهاي خود کمک مخواه مگر ازکسي که در انجام حاجت و همراهي تو اجرت بگيرد. فرزندم، در کارها اضطراب مکن. فرزندم، هيچ کاري بي تدبير مکن فرزندم، کار امروز را به فردا ميفکن. فرزندم، ناشمرده (نسنجيده) به کار مبر، کار شمرده کن.
نتایج ایجادانگیزه درکار مضاعف
1- كار، جوهر آدمى است. با كاركردن در چهار چوب اصول اخلاقی، استعدادها و ظرفيت‏هاى وجودى انسان شكوفا مى‏شود. اشتغال به كسب‏هاى مورد علاقه، روحيه ابتكار و خلاقيت را در افراد زنده كرده و استعدادهاى درونى آنان را شكوفا نموده و انسان را متوجه نيروهاى نهفته در اندرون خود مى‏سازد. و به اين ترتيب، مفيد و مؤثر بودن خود را باور نموده و اعتماد به نفس در او تقويت مى‏شود. چنين فردى با روحيه سرشار از عشق به كار، از زندگى خود لذّت برده و براى رسيدن به اهداف عالى تلاش مى‏كند
2- کار اگر در چهار چوب اصول اخلاقی باشد ، سازنده انسان است. ارتباط انسان و کار، ارتباطی متقابل است; ضمن این‏که انسان آفریننده کار و فعالیت‏خود است، نوع کار انسان نیز سهم فراوانی در تکوین شخصیت وی دارد.
3- تمدن‏هاى عظيم بشرى نيز با همه تنوع و تفاوتشان، حاصل كار و تلاش بى امان و خستگى‏ناپذير آدميان است.
4- آدمى همواره با انجام كار، در چار چوب اصول اخلاقی، احساس كاميابى و خشنودى مى كند، خواه به هدف برسد و يا نرسد. براين اساس، فردى كه كار خود را درست و دقيق انجام دهد، وجدان خود را راضى و خرسند مى يابد.
5- پایبندی به اخلاق کاری زمینه های ارتقای شغلی افراد را افزایش می دهد.
6- اگر اعتقاد شدیدی نسبت به اخلاق کاری وجود داشته باشد، آنگاه اعتبار افراد از جایی که خودشان هم نمی دانند، همه جا گیر می شود و دیگران هم برای انها احترام قائل می شوند.
7- فرصت های مختلف در مقابل چنین افرادی خودنمایی می کنند و دنیا نعمت های کوچک و بزرگ خود را به انها عرضه می دارد و در موقعیت قرار می گیرند که "شانس" با قاعده و بی قاعده به سراغشان می آید.
8- با انجام كار، در چهار چوب اصول اخلاق افراد با همان معیاری که "موفقیت" را تعریف کرده اند به موفقیت دست پیدا میکنند.
9- با انجام كار، در چهار چوب اصول اخلاق عزت نفس افراد افزایش پیدا میکند و در نظر سازمان، افراد دیگر و حتی جامعه ،فردی با ارزش تر جلوه خواهد کرد.
10- ره آورد رعایت اصول اخلاق در یک جامعه، باعث پیدایش روحیه کار وتلاش ودر نتیجه اقتصاد سالم آن جامعه است و بالعکس روحیه راحت‏طلبی و سستی، بیماری اقتصاد آن جامعه را سبب خواهد شد.
11- دنیا پر است از مشکل و سختی شاید افرادی که دارای اخلاق کاری قوی هستند نتوانند به آن بزرگی و عظمتی که جامعه تعریف می کند برسند، اما به هر حال افرادی که به بزرگی رسیده اند همیشه اظهار می دارند که همین "اخلاق کاری" یکی از فاکتورهای آنها برای رسیدن به موفقیت محسوب می شود. هر کسی چه فرد بزرگی باشد و چه در تصورات خود احساس کند که بزرگ هست و به دیگران هم با این دید نگاه کند، و اخلاق کاری مثبتی را از خود به نمایش بگذارد، چیزی جز موفقیت در انتظارش نخواهد بود.
12- بخشی از عزت نفس، در گرو کار و تلاش است. کار کردن، موجب می‏شود انسان به کمک دیگران امید نبندد و دست گدایی و نیاز به سوی این و آن دراز نکند. بی‏نیازی از دیگران و عزت نفس، در ذات کار و کوشش است. امام صادق علیه‏السلام در به‏هم پیوستگی این دو اصل می‏فرماید : ای بنده خدا، عزت خود را با کار کردن حفظ کن. [شخصی] پرسید: فدایت شوم، عزت من در چیست؟ حضرت فرمود: صبح‏ گاهان برای کسب رفتن و اعتماد به خود داشتن، عزت توست . انسان باید بکوشد با کار و حرفه‏ای مخارج زندگی خود و خانواده‏اش را تأمین کند و اسیر محبت و منت دیگران نشود.
13- آرامش روحي: انسان با كسب درآمد از نظر روحي آرامش مي‌يابد. زيرا فرد نيازمند از نظر روحي در اضطراب و نگراني است؛ انسان هر گاه نيازهاي خود را تأمين كند آرام مي‌گيرد.
14- . اشتغال به كار مفيد و مورد نياز جامعه، با رعایت اصول اخلاقی راه رسيدن به موقعيت اجتماعى يك فرد مى‏باشد و شغل او هر قدر از نيازهاى جامعه بكاهد و موجب تقويت و استقلال و آزادى و عزّت هموطنان خود می گردد، همان مقدار موقعيت اجتماعى صاحب شغل در ميان افراد جامعه اسلامى، بيشتر و بالاتر خواهد بود.
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته

تحقيق :زهره سرابي

استاد :خانوم الله بخش

متشکرم خوب است