کودکان کار به کودکان کارگری گفته می‌شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند. کار کودک نزد بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی فعالیتی استثماری تلقی می‌شود.
کار کودکان بسیار معمول است و می‌تواند شامل کار در کارخانه، معدن، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی (مانند فروش غذا) یا کارهای نامتعارف باشد. موارد کم‌تر جنجالی و معمولاً قانونی (با بعضی محدودیت‌ها) شامل کار کشاورزی در ایام تعطیلی مدرسه (کار فصلی)، کسب و کار خارج از ساعات مدرسه و همچنین بازیگری یا آوازخوانی کودکان می‌باشد.
کار کودک در درجات مختلف در طول تاریخ وجود داشت اما با آغاز سوادآموزی همگانی و تغییراتی که در شرایط کار طی صنعتی شدن به وجود آمد و ظهور مفاهیم حقوق کارگر و حقوق کودکان مورد نقد و بحث عمومی قرار گرفت. کار کودکان همچنان در جاهایی که سن ترک مدرسه پایین است شیوع دارد.

براساس آمارهای موجود بیش از ۲۵۰میلیون کودک ( ۱۴-۵ ) که معمولاً زیر سن قانونی کار می کنند، در کشورهای در حال توسعه است . اگر سن پایانی کودکی را براساس پیمان نامه حقوق کودک زیر ۱۸سال در نظر بگیریم، در سال ۲۰۰۲ بیش از ۳۵۰میلیون کودک و نوجوان به جای پرداختن به تحصیل، کار می کنند.
در ایران نیز تعداد کودکان کار به دلایل گوناگون رو به افزایش است اما آمار دقیقی در مورد کودکان کار وجود ندارد. بیش از ۲۰هزار نفر کودک کار در تهران تایید شده است. درآمار تخمینی سازمان جهانی کار در سال ۱۹۹۵بیش از ۷۱/۴درصد کودکان بین ۱۰تا ۱۴ سال در ایران از لحاظ اقتصادی فعال هستند .

تاثیرات اقتصادی – اجتماعی کار کودکان
به کارگیری کودکان موجب انباشته شدن سود سودجویان می باشد. ودر نتیجه فاصله طبقاتی را در جامعه بیشتر می کند وفقر و تُهیدستی را افزایش می دهد. کودکان را از دستیابی به دانش و مهارت کافی باز می دارد و در نتیجه بهره وری نیروی کار را در جامعه کاهش می دهد.آسیبهای اجتماعی مانند اعتیاد، بِزِهکاری، استثمار، تبعیض، وغیره افزایش می یابد و در نتیجه سلامت اجتماعی را به مخاطره می اندازد و مانع پیشرفت و توسعه جامعه می گردد.


آسیب پذیری کودکان در برابر کار
کودکان کار در شرایط بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر می برند. این کودکان می توانند به راحتی بازیچه دست بزهکاران حرفه ای اعم از سارقین یا باندهای توزیع مواد مخدر، عوامل ایجاد خانه های فسادوغیره قرار گیرند. و همچنین عدم بهره گیری از آموزش و تحصیل علم و فن، قدرت رقابت با سایر کودکان در ایجاد یک زندگی سالم را هر چه بیشتر از این کودکان سلب می کند.
تلاش برای اطلاع رسانی جهانی از اثرات منفی پدیده کار کودکان
روز 22 خردادماه هر سال برابر با 12 ژوئن در تمام کشورهای جهان روز منع کار کودک اعلام شده است. در سال های مختلف در جهان بسیاری از مدافعان حقوق کودک تلاش کردند تا با وضع قوانینی از کار کودکان بکاهند و یا ساعت کاری آن ها را کم کنند. در برخی از این تلاش ها سوادآموزی، تامین بهداشت و درمان کودکان و نیز اجازه یافتن کودک برای تفریح و بازی و نیز تغییر وضعیت کاری کودک با هدف بهبود شرایط حاد او در دستور کار افراد و یا سازمان های مدنی مدافع حقوق کودکان کار قرار گرفت. به این ترتیب کودکان که در زمان انقلاب صنعتی و تغییر وضعیت اقتصادی جهان در چرخه های سنگین اقتصادی در کشورهای مختلف غربی وارد شدند کم کم به دنیای اطراف شناسانده شدند و اجتماع پیرامون کودکان، به حقوق اولیه آن ها توجه بیشتری کرد. در کشورهای آسیایی و آفریقایی اما به دلیل وجود فقر و معضلات مختلفی همچون فرهنگ خاص و بی سوادی و کم سوادی این مسئله هنوز هم یکی از آسیب ها و یا بهتر بگوییم واقعیت های انکار ناپذیری است که همچنان آثار وجودی آن در گوشه و کنار جامعه ایران (به طور مثال) دیده می شود.
هر چه اختلاف های نهادهای مدنی و نهادهای دولتی که متولیان این امر مهم هستند کاهش یابد وبه اصل تعهد اجتماعی و مسئولیت در مقابل کودکان پرداخته شود و به جای تبلیغات صرف به کارهای عملی و علمی همت گمارده شود قطع یقین آنکه سود خواهد برد جامعه هدف هر دو گروه فعال در کشور خواهد بود.